Door de coronapandemie is er grote behoefte aan desinfectiemiddelen voor de zorg en andere professionele sectoren. Handdesinfectiemiddelen zijn biociden en moeten een toelating hebben. Dankzij tijdelijke vrijstellingen van het ministerie van IenW voor de productie en het op de markt brengen van deze middelen op basis van alcoholen, kunnen bedrijven relatief makkelijk in dat gat in de markt springen.
IJsfabriek en drankproducenten
Zo begonnen onder meer een ijsfabriek en een aantal drankproducenten dit voorjaar met het maken van handdesinfectiemiddelen voor de bestrijding van COVID-19. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben de afgelopen maanden scherp gekeken of deze producten voldoen aan de veiligheidseisen en veilig geproduceerd worden.
Inspecties bij 70 bedrijven
ILT heeft bij ruim 70 producenten inspecties uitgevoerd: 16 keer is een waarschuwing gegeven, 1 keer werd een Last onder dwangsom (LOD) opgelegd. Veel vaker werd na contact met de ILT het productieproces vroegtijdig aangepast of werden verpakkingen of etiketten verbeterd. In 12 gevallen had het bedrijf zelf alles goed geregeld en voldeed het handdesinfectiemiddel aan alle eisen. Een 25-tal bedrijven stopte snel weer: het op een goede manier produceren of verhandelen bleek niet haalbaar of onrendabel.
Productieproces aanpassen
Voor veel bedrijven was het maken van desinfectiemiddelen nieuw. Ze stelden veel vragen over de tijdelijke vrijstellingen en de ILT kwam veel kleine en soms grotere overtredingen tegen. Op de etiketten stond vaak onjuiste of onvolledige informatie. Zo werd bijvoorbeeld vermeld dat het middel ook voor het ontsmetten van oppervlakten was, terwijl dat niet is toegestaan.
Verkeerde samenstelling
Bij de eerste gemaakte partijen zat soms -zonder opzet- veel te weinig alcohol, zo bleek uit monsternames. Een bedrijf schafte speciale meetapparatuur aan, waarmee tijdens het productieproces gemeten wordt of de juiste concentratie werkzame stof wordt gebruikt. Verder vroegen de ILT-inspecteurs aandacht voor de eisen bij het afvullen van flesjes, iets wat niet altijd veilig en professioneel gebeurde. De meeste fouten konden worden opgelost door het geven van een waarschuwing, waarna de producent verbeteringen doorvoerde. Een keer werd een LOD opgelegd: een middel bevatte een chloorhoudende stof die niet onder de vrijstelling valt. Het product is direct van de markt gehaald.
Handel via internet
De NVWA heeft 122 inspecties uitgevoerd bij bedrijven die via eigen webshops of online platforms desinfectiegels verkopen aan consumenten. Bij deze inspecties zijn meer dan 500 producten beoordeeld. Als bij deze beoordeling bleek dat er niet-toegelaten biociden werden aangeboden, heeft de NVWA de advertentie(s) voor deze producten offline laten zetten. Naast het optreden tegen niet-toegelaten biociden heeft de NVWA ook opgetreden tegen cosmetische producten die als handdesinfectiemiddel werden aangeprezen. De NVWA heeft in totaal 66 schriftelijke waarschuwingen en 2 rapporten van bevindingen opgemaakt. De onderzoeken en het optreden door de NVWA heeft er voor gezorgd dat online verkoopplatforms in totaal meer dan 1000 advertenties voor producten offline gehaald hebben.
Desinfectiepoorten verwijderd
Bij twee supermarkten werden op last van de ILT desinfectiepoorten verwijderd. Dergelijke poortjes om mensen via verneveling met biociden te ontsmetten zijn in Nederland niet toegestaan én er werden verboden stoffen gebruikt die gevaarlijk zijn voor de volksgezondheid. De ILT berichtte hier over op 12 oktober.
Signalen
De ILT kreeg het afgelopen jaar 95 meldingen over producenten die een niet-toegelaten handdesinfectiemiddel wilden maken onder de tijdelijke vrijstellingen. Daarnaast kreeg de inspectie diverse meldingen over mogelijke illegale activiteiten of desinfectiemiddelen waar iets mis mee zou zijn. Verder analyseren inspecteurs signalen van de sector, via internetonderzoek, van sociale media en traditionele media. Bij de ruim 70 inspecties beoordeelde de ILT de samenstelling en werkzaamheid van het product. De inspectie nam monsters, controleerde de etiketten en keek voor welke markt een product bedoeld was. De middelen die vallen onder de vrijstelling mogen namelijk niet op de consumentenmarkt worden aangeboden.
Tijdelijke vrijstellingen
De vrijstellingen zijn in september met 6 maanden verlengd. Ook de komende maanden controleert de ILT of de productie en op de markt brengen goed verloopt. Tegen bedrijven die onjuiste producten blijven aanbieden zal de inspectie steeds steviger optreden. Na het aflopen van de vrijstellingen in maart 2021 moeten bedrijven voldoen aan de gebruikelijke regels voor het op de markt brengen van biociden. Ook daarop zal de inspectie, samen met de NVWA, scherp toezien.
Meld (voornemen tot) productie bij de ILT
De ILT wordt graag vroegtijdig betrokken door bedrijven die met biociden willen gaan werken. De inspectie denkt mee zodat onveilige situaties en overtredingen voorkomen worden. Melden van een (voorgenomen) productie kan eenvoudig via het formulier Melding biociden. Ook voor (vermoedelijke) misstanden kan dit formulier gebruikt worden. Consumenten kunnen misstanden melden bij het Klant Contact Centrum van de NVWA.
Samenwerking ILT en NVWA
De ILT en NVWA hebben de afgelopen maanden nauw samengewerkt bij het toezicht op desinfectiemiddelen. De ILT controleert hierbij het aanbod van de zakelijke markt (industrie, zorgsector, kantoren, winkels), de NVWA is verantwoordelijk voor het toezicht op producten voor particulier gebruik. Omdat veel bedrijven voor zowel de zakelijke als de consumentenmarkt produceren, werken de ILT en de NVWA nauw samen. De NVWA voert waar nodig voor zowel de ILT als de NVWA het laboratoriumonderzoek naar handdesinfectiemiddelen uit.