Ede – Gemeenten hebben de plicht om te zorgen voor een veilige en gezonde voedselomgeving, maar missen juridische bevoegdheden om in te grijpen in de alsmaar groeiende ongezonde voedselomgeving. Dit blijkt zowel uit eigen onderzoek van Amsterdam, Den Haag, Ede, Rotterdam en Utrecht, als uit het onderzoek dat de Universiteit van Amsterdam (UvA) in opdracht van deze vijf steden heeft gedaan.
Brandbrief
In een vandaag verstuurde brandbrief aan staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) vragen de verantwoordelijke wethouders daarom om een wetswijziging, zodat zij in de toekomst hun zorgplicht kunnen vervullen.
Voedselomgeving
Wethouder Voeding en gezondheid Leon Meijer; “Wij hebben de afgelopen jaren volop ingezet op gezond en duurzaam voedsel voor al onze inwoners. Denk bijvoorbeeld aan de moestuinen op scholen en in de wijk, aan de gezonde schoollunch op de basisschool en gezonde voeding in ons ziekenhuis. Allemaal manieren om een gezonde voedselomgeving aan te bieden. Door meer maatregelen voor handen te hebben kunnen we als gemeente nog meer doen om onze verantwoordelijkheid op het gebied van gezondheid te vergroten”.
Helft volwassenen te zwaar
Sinds de jaren ’80 van vorige eeuw is overgewicht onder volwassenen in Nederland verdubbeld, met als resultaat dat nu de helft van alle volwassenen te zwaar is. Een belangrijke oorzaak is het aanbod van ongezond voedsel. Uit Rotterdams onderzoek blijkt dat het aanbod van fastfood de afgelopen 15 jaar in die stad is toegenomen met 37 procent en in wijken met een lage sociaaleconomische status met maar liefst 57 procent. Als deze lijn doorzet dan heeft over 20 jaar 62 procent van de Nederlandse volwassenen overgewicht. Dat is zorgelijk, aangezien overgewicht leidt tot aandoeningen als diabetes en hart- en vaatziekten. Ook zijn mensen met overgewicht extra kwetsbaar voor een ernstig verloop van corona.
Gezond leven, gezonde keuzes bieden
De vijf gemeenten hebben de afgelopen jaren hun wettelijke en financiële mogelijkheden maximaal benut om hun bewoners kansen op een gezond leven te bieden. Zo zijn op tal van plekken de eisen aangescherpt voor vergunningen voor gesubsidieerde activiteiten, sportevenementen voor kinderen en verkooppunten in de openbare ruimte. Ook is volop geïnvesteerd in onder meer gezonde school- en sportkantines, voedselonderwijs op de basisscholen in Ede, een gezonder aanbod in ziekenhuis Gelderse Vallei, Huizen van de Wijk en op locaties waar veel kinderen komen.
Mogelijkheid om in te grijpen is urgent
Zowel uit eigen onderzoek als het UvA-rapport blijkt dat ingrijpen in de voedselomgeving urgent is, maar de huidige beschikbare maatregelen zijn onvoldoende om het tij te keren. Daarom roepen de vijf wethouders het kabinet op om meer juridische instrumenten te creëren om de voedselomgeving te reguleren, zoals in de Omgevingswet en de Warenwet. Momenteel kunnen gemeenten via de reguliere ruimtelijke instrumenten (als bestemmingsplannen) alleen maar invloed uitoefenen als daaraan ‘ruimtelijke’ argumenten zoals geluids- of stankoverlast ten grondslag liggen.
Met een wijziging in de Omgevingswet kunnen gemeenten in bepaalde gebieden, bijvoorbeeld rondom scholen, stimuleren dat ondernemers gezond voedsel aanbieden. Daarnaast willen de gemeenten met een wijziging van de Warenwet bewerkstelligen dat ze een overaanbod van bepaald voedsel kunnen reguleren.
