Met het nieuwe gemaal Ryptsjerk houden de inwoners van Ryptsjerk, Mûnein, Tytsjerk en Hurdegaryp ook in de toekomst droge voeten. Tijdens de beleefmiddag ‘Beleef het Bûtenfjild’ op vrijdag 15 oktober opende bestuurder Jan van Weperen van Wetterskip Fryslân het nieuwe gemaal, dat het oude gemaal uit 1984 vervangt. De bouw van gemaal Ryptsjerk met vispassage kostte in totaal 1,5 miljoen euro.
In het najaar van 2020 startte aannemer Jelle Bijlsma met het werk. Gemaal Ryptsjerk bemaalt de polders rond de dorpen Ryptsjerk, Mûnein, Tytsjerk en Hurdegaryp. Dit gebied is ongeveer 1.700 hectare groot. De vijzelpomp kan per minuut 140 kuub (140.000 liter) water verwerken. Het water wordt via een nieuwe uitstroomput geloosd in de Ryptsjerkster Feart op de Friese boezem (stelsel van meren, kanalen en vaarten).
‘Met het nieuwe gemaal kunnen we het water in deze polders beter op peil houden’, zegt Jan van Weperen, dagelijks bestuurslid van Wetterskip Fryslân. ‘In perioden van extreme neerslag moet er meer water worden afgevoerd. Belangrijk voor de vismigratie is dat het nieuwe gemaal vispasseerbaar is.’
Visvriendelijke vijzel
Het nieuwe gemaal Ryptsjerk heeft een visvriendelijke vijzel. Zo kunnen vissen ongeschonden van de polder naar de Friese boezem zwemmen. Voor de instroomopening van de installatie ligt een automatische krooshekreiniger. Deze verwijdert materiaal uit het water, zoals takken en plantenresten, en voorkomt zo verstoppingen.
100 jaar waterbouw
Het oude gemaal bij de voormalige schutsluis kon met de aanleg van het nieuwe gemaal worden gesloopt. Van 1925 tot 1955 bediende een sluiswachter deze sluis voor het vaarverkeer. Met de komst van een nieuw gemaal in 1955 werd de sluisfunctie opgeheven. De provincie bouwde in 2017 een nieuwe sluis (It Klaasslúske) voor recreatief vaarverkeer. In 1984 werd het oude gemaal door een nieuw gemaal vervangen. Omdat dit bijna veertig jaar oude gemaal was afgeschreven, is het nu dus vervangen door een nieuw gemaal.
Uitstraling gemaalgebouw Ryptsjerk
Het nieuwe gemaal Ryptsjerk is op een andere locatie, dichtbij de sluis, gebouwd. Zo kon het oude gemaal tijdens de bouw van het nieuwe gemaal het gebied blijven bemalen. Het nieuwe gemaalgebouw heeft een glazen voorgevel en de gebruikte materialen en kleuren passen bij de naastgelegen sluis.
Oude sluishoofden gerestaureerd
Bij de oude schutsluis blijven als aandenken aan het verleden de oude sluismuren staan. Wetterskip restaureerde de oude, gemetselde sluishoofden aan de westkant van de sluis. Een nieuwe houten damwand herinnert aan de voormalige sluisdeuren. Gemeente Tytsjerksteradiel neemt het eigendom van de oude sluiskolk over van het waterschap.
Fietspad verplaatst
In samenwerking met gemeente Tytsjerksteradiel heeft Wetterskip het fietspad over het gemaalterrein gedeeltelijk omgelegd, zodat er minder scherpe bochten in zitten. Je fietst nu over de sluis heen waardoor het een veiliger fietspad is geworden. De oude houten fietsbrug is vervangen door een vast fietspad over de voormalige sluiskolk.
1000 gemalen
Gemaal Ryptsjerk maakt deel uit van een netwerk van bijna 1.000 gemalen, 5.400 stuwen en ongeveer 5.000 inlaten in het werkgebied van Wetterskip Fryslân. Die zorgen samen voor het gewenste waterpeil in sloten, kanalen en meren.
