De Richtlijn Tijdelijke Bescherming Oekraïners wordt verlengd. Sinds het uitbreken van de oorlog zijn er ruim 7 miljoen Oekraïners gevlucht naar Europese landen. De meesten van hen verblijven in directe buurlanden. Ruim 80.000 vluchtelingen uit Oekraïne staan in Nederland ingeschreven in de BRP. Naar aanleiding van deze stroom vluchtelingen en om dezelfde standaarden en rechten aan mensen uit Oekraïne te kunnen garanderen in alle EU-lidstaten, heeft de Raad van de Europese Unie de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) op 4 maart 2022 in werking gesteld.
Hiermee hebben vluchtelingen uit Oekraïne recht op opvang, medische zorg, werk en onderwijs. De Europese Commissie heeft tijdens de JBZ-Raad op 14 oktober bekend gemaakt de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) met een jaar in ongewijzigde vorm te verlengen.
Richtlijn Tijdelijke Bescherming
De Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) geeft vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland recht op opvang en medische zorg. Maar ook op onderwijs voor minderjarige kinderen. De RTB geeft ook de mogelijkheid om te werken.
De richtlijn gold tot 4 maart 2023 en is nu met een jaar verlengd. Dit betekent dat de RTB in beginsel afloopt op 4 maart 2024. Op voorstel van de Commissie, kan de Raad in de toekomst besluiten de richtlijn nog een keer met een jaar te verlengen. De tijdelijke bescherming eindigt wanneer de maximale duur is verstreken of eerder, indien de Raad vaststelt dat een veilige terugkeer naar het Oekraïne mogelijk is.
Staatssecretaris Eric van der Burg: “Het verlengen van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming ondersteun ik volledig. Het einde van de oorlog is nog niet in zicht en daarmee blijft het noodzakelijk vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen en een veilige plek te bieden. Door de verlenging nu al aan te kondigen, schept de Commissie duidelijkheid over de status van tijdelijke bescherming in de EU voor zowel de vluchtelingen, nationale overheden, als bijvoorbeeld voor ondernemers die Oekraïners graag in dienst willen houden. Dat vind ik een goede zaak.”
Wie vallen onder de RTB?
In Nederland vallen vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit die na 26 november uit Oekraïne vertrokken zijn onder de richtlijn. Of mensen met de Oekraïense nationaliteit die voor 27 november 2021 al langere tijd in Nederland waren (voor bijvoorbeeld werk en nu niet meer veilig terug kunnen). Daarnaast vallen derdelanders uit Oekraïne zonder de Oekraïense nationaliteit met een permanente verblijfsvergunning onder de richtlijn, net als derdelanders uit Oekraïne met een verblijfsvergunning die nationale of internationale bescherming genieten. Ook familieleden van deze groepen vallen onder de richtlijn.
Sinds 19 juli jl. zijn derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne uitgesloten van de RTB. Zij verbleven in dit land voor bijvoorbeeld werk of studie. Indien zij zich voor 19 juli 2022 ingeschreven hebben in de BRP verloopt hun recht op bescherming op 4 maart 2023.
Derdelanders die na 4 maart 2023 niet meer onder de richtlijn vallen
Op 4 maart 2023 vervalt het recht op tijdelijke bescherming op grond van de richtlijn voor derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne die zich voor 19 juli ingeschreven hebben in de BRP. In totaal staan er rond de 6600 derdelanders in de BRP ingeschreven als vluchtelingen uit Oekraïne. Het gaat hierbij zowel om personen die na 4 maart nog onder de richtlijn vallen, als om personen die hier niet meer onder vallen na 4 maart 2023. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zoekt nu uit welk deel van deze groep straks niet meer onder de richtlijn valt.
Plan van aanpak
Om te voorkomen dat deze groep op 4 maart 2023 de asielketen nog verder belast, is er de afgelopen periode met betrokken partijen, zoals de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) en de (IND) gewerkt aan een plan van aanpak voor de groep die na 4 maart 2023 niet langer onder de richtlijn valt. Een belangrijk deel van de derdelanders is afkomstig uit veilige landen met relatief kleine kans op asiel. Mede tegen deze achtergrond wordt overwogen gericht remigratiebeleid in te zetten waarmee deze personen voor 4 maart 2023 de mogelijkheid krijgen met ondersteuning vrijwillig terug te keren naar het herkomstland.
Met de DT&V wordt momenteel gekeken naar de uitvoerbaarheid van dergelijk beleid op de korte termijn. Daarnaast is Vluchtelingenwerk Nederland gevraagd om deze groep te informeren over het aflopen van de tijdelijke bescherming en de mogelijkheden die er voor hen zijn om terug te keren naar het land van herkomst, een reguliere verblijfsaanvraag in te dienen of indien gewenst hun asielaanvraag door te zetten. De IND werkt op dit moment uit hoe omgegaan wordt met deze asielaanvragen, gelet op de huidige druk op de asielketen.
