Er komt een hogere straf op het ronselen van volmachtstemmen. De straf gaat van maximaal een maand hechtenis naar maximaal zes maanden gevangenisstraf. Ook wordt duidelijker en scherper omschreven wat er onder ronselen wordt verstaan. Zo wordt met dit wetsvoorstel ook het online oproepen van mensen om hun volmacht af te geven strafbaar. Dit staat in het wetsvoorstel van minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat nu ter advisering wordt gezonden aan de Raad van State. Zo kan in de toekomst ronselen van volmachtstemmen sneller worden aangepakt en strenger worden bestraft.
Ronselen volmachtstemmen schadelijk voor democratie en strafbaar
Een kiezer moet zonder dwang zelf kunnen bepalen hoe hij zijn stemrecht gebruikt. Als je zelf niet naar het stembureau wil of kan tijdens verkiezingen, dan kun je iemand anders vragen om voor je te gaan stemmen: iemand een volmacht geven. Daarbij is het uitgangspunt dat het initiatief tot het afgeven van een volmacht altijd van de kiezer zelf moet uitgaan. Het ronselen van volmachtstemmen is in strijd met dit uitgangspunt, omdat bij ronselen het initiatief juist ligt bij degene die een volmacht van een ander probeert te krijgen.
Daar moet dan ook effectiever tegen kunnen worden opgetreden. Uit onderzoek van de Kiesraad blijkt dat dit in de praktijk lastig is om echt aan te pakken en te bestraffen. Dat is schadelijk voor de democratie en daarom stelt het kabinet voor de delictsomschrijving aan te passen, het ronselen van volmachtstemmen aan te merken als misdrijf en de strafmaat te verhogen.
Delictsomschrijving bij de tijd
In het wetsvoorstel wordt de omschrijving van ronselen bij de tijd gebracht. Op dit moment is de wettelijke delictsomschrijving gebaseerd op de klassieke vorm van ronselen: huis-aan-huis en in persoon volmachten verzamelen. Ook moet het ronselen ‘stelselmatig’ gebeuren om strafbaar te zijn. Met dit wetsvoorstel vallen straks andere vormen van ronselen daar ook onder, zoals het eenmalig toespreken van een groep mensen met de oproep om volmachtstemmen af te geven, of het plaatsen van een bericht met die strekking op sociale media.
Minister De Jonge: “Het oude artikel is niet meer van deze tijd en was gericht op acties waarbij stelselmatig de deuren werden langsgegaan voor volmachten. Het risico zit ‘m tegenwoordig eerder in online oproepen, die niet altijd ‘stelselmatig’ en ‘persoonlijk’ zijn, maar wel heel laagdrempelig en daarmee gevaarlijk voor onze democratie. Met de aanscherping van de wet willen we het grote grijze gebied dat er nu is in een scherper zwart/wit indelen.”
Aanpassing drempel voor toekenning restzetel
In het wetsvoorstel wordt ook de drempel voor het toekennen van een restzetel aangepast. Straks moet een politieke partij eerst op eigen kracht een zetel hebben behaald (100% van de kiesdeler) vóórdat zij in aanmerking komt voor een restzetel. Dat is bij Tweede Kamerverkiezingen al zo geregeld. Het wetsvoorstel regelt dat dit ook voor andere verkiezingen gaat gelden (uitgezonderd de verkiezing voor de Eerste Kamer). Het doel van deze wijziging is het tegengaan van versplintering, het vergemakkelijken van coalitievorming en het versterken van de bestuurbaarheid op decentraal niveau.
Het wetsvoorstel wordt nu ter advisering voorgelegd aan de Raad van State, de verwachting is dat het wetsvoorstel vervolgens in het voorjaar aan de Tweede Kamer kan worden aangeboden.
