In Nederland zijn we gewend dat vogels broeden in de lente. Maar de Afrikaanse pinguïns in ARTIS trekken zich daar niks van aan. De bedreigde vogelsoort komt namelijk oorspronkelijk voor op het zuidelijk halfrond, waar het op dit moment lente is en daar is ook de biologische klok van de pinguïns die in ARTIS leven op afgesteld. Het broedseizoen is in volle gang en inmiddels zijn er al zes kuikens uit het ei gekropen.
Pinguïn na dodo volgende loopvogel die uitsterft?
Het leef- en broedgebied van de Afrikaanse pinguïn (Spheniscus demersus) wordt al decennia bedreigd en in het wild is de populatie de afgelopen eeuw afgenomen van meerdere miljoenen pinguïns naar hooguit 20.000 vogels. Door overbevissing is er te weinig voedsel en dreigt voor vele Afrikaanse pinguïns een hongersnood. Ook is hun leefgebied in de afgelopen jaren flink afgenomen door toedoen van de mens.
Zonder actie zal de Afrikaanse pinguïn vanaf 2035 niet meer in staat zijn een nieuwe, levensvatbare generatie voort te kunnen brengen in Zuid Afrika. Voor de Afrikaanse pinguïn is de situatie momenteel het meest kritiek, maar ook de andere zeventien pinguïnsoorten dreigen voor het eind van de eeuw in het wild te verdwijnen. De pinguïn stevent af op eenzelfde lot als de dodo.
De pinguïncrèche
In ARTIS gaat het juist erg goed met de vogel die niet kan vliegen. Als coördinator van het Europese soortbehoudsprogramma wordt er in ARTIS gezorgd voor een genetisch gezonde en stijgende populatie van de Afrikaanse pinguïn in zo’n 70 Europese dierentuinen. In ARTIS zijn momenteel 6 kuikens uit het ei gekropen. De eerste vier jongen zitten inmiddels in de zogeheten ‘pinguïncrèche’.
Vanaf zes weken leren ze hier de verzorgers kennen, ruien ze naar hun waterdichte verenpak, krijgen ze een chip en vleugelband en wordt er verenonderzoek gedaan om te weten welk geslacht ze hebben. Pinguïnkoppels zijn meestal hun hele leven trouw aan elkaar en net als bij veel andere vogelsoorten vind je bij pinguïns ook mannenkoppels en vrouwenkoppels. Op dit moment zijn er nog een aantal paren aan het broeden, dus misschien zullen er de komende weken nog meer pinguïnkuikens uit het ei kruipen in Amsterdam.
Dierverzorger Job van Tol: “Het is de mooiste tijd van het jaar. Mogen zien hoe bij de nieuwe generatie Afrikaanse pinguïns de donsveren langzaam plaatsmaken voor een echt waterdicht verenpak vervult me ieder jaar met trots. De kuikens zien er ook dit seizoen weer kerngezond uit.”
Samenwerking ARTIS en SANCCOB
ARTIS draagt al jaren bij aan de projecten van SANCCOB (Southern African Foundation for the Conservation of Coastal Birds), die in het natuurlijke leefgebied van de Afrikaanse pinguïn actief is om de soort te beschermen en te behouden. ARTIS hielp mee het nieuwe zeevogelziekenhuis te financieren in 2017 en is daarnaast betrokken bij het reizende educatieprogramma Mobile Science Lab en het Chick Bolstering-project. Hierbij worden verzwakte en verlaten pinguïnkuikens in het SANCCOB-centrum opgevangen en verzorgd.
De jarenlange samenwerking tussen ARTIS en SANCCOB bestaat ook uit onderlinge kennisuitwisseling die wordt ingezet om de soort van uitsterven te behoeden. Sommige onderzoeken zijn nou eenmaal makkelijker uit te voeren bij verzorgde dieren. Ondanks dat sterk wordt gehoopt dat het niet nodig zal zijn, bestaat er misschien een mogelijkheid om in de toekomst vogels en eieren uit Europa naar Zuid Afrika te sturen om de wilde populatie weer op te kunnen bouwen, zoals bijvoorbeeld ook gebeurde bij de algazel en de wisent.
Maar bescherming van wilde Afrikaanse pinguïns valt of staat uiteindelijk met het oplossen van het voedselprobleem. In januari 2024 start de Zuid-Afrikaanse overheid hoogstwaarschijnlijk met beperking van de visvangst rond de zes grootste pinguïnkolonies, een belangrijke wending in het behoud van de soort.
