De sociale veiligheid op opleidingen voor onderofficieren bij Defensie is de afgelopen jaren verbeterd en de scholen willen op die weg voortgaan. De Inspectie Veiligheid Defensie constateert dit in een themaonderzoek en ziet concrete aandachtspunten. De onderzochte defensiescholen hebben behoefte aan ondersteuning bij het oppakken van deze aandachtspunten en bij het vergroten van meldingsbereidheid. ‘Daarom organiseert de IVD met de scholen een leerbijeenkomst om ervaringen uit te wisselen op het gebied van sociale veiligheid’, aldus Inspecteur-Generaal Veiligheid Wim Bargerbos.
Militaire leidinggevenden hebben een belangrijke rol in het bevorderen en in stand houden van sociale veiligheid bij Defensie. Op onderofficiersopleidingen krijgen zij de voorbereiding voor hun toekomstige leidinggevende taken. Om die reden richtte de inspectie haar onderzoek op drie onderofficiersopleidingen, te weten de Koninklijke Militaire School (landmacht), de School voor Maritieme Vorming en Bedrijfsvoering Onderwijs (marine) en het Opleidings-, Trainings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee. De Koninklijke Militaire School Luchtmacht deed niet mee want deze opleiding werd destijds herzien.
De inspectie sprak de scholen in 2020 over drie thema’s rondom sociale veiligheid en bezocht ze in 2023 jaar nogmaals. De drie thema’s waren de positie van sociale veiligheid in het curriculum van de opleiding, de toerusting van instructeurs en een veilige leer- en werkomgeving. Het onderzoek toonde zichtbare verbeteringen in de afgelopen jaren, maar ook aandachtspunten.
Een heldere definitie nodig
In het curriculum is het onderwerp sociale veiligheid verweven in allerlei lessen, wat de scholen als een kracht ervaren. Instructeurs hebben echter behoefte aan een heldere definitie van sociale veiligheid en kaders voor het onderwijs. Het is daarom zaak het onderwerp te concretiseren in het curriculum, het handelen te verbinden aan de gedragscode van Defensie voor sociale veiligheid en dit alles te oefenen in praktijklessen. Dit bereidt cursisten beter voor op de toekomstige beroepspraktijk.
Beter toerusten instructeurs onderofficiersopleidingen
De instructeurs zijn loyaal en werken hard om de opleidingen draaiend te houden. Reflectie en begeleiding van nieuwe instructeurs komen echter in de knel doordat te veel opleidingen te dicht op elkaar zijn gepland. Ook ervaren instructeurs een worsteling met de grens tussen het bieden van een sociaal veilige leeromgeving en het opzoeken van grenzen om cursisten weerbaar te maken. Zij hebben grote behoefte aan ondersteuning en bijscholing op het onderwerp sociale veiligheid. Als dat uitblijft, komt de sociale veiligheid die de onderofficiersopleidingen nu kunnen bieden onder druk te staan, zo vrezen zij.
Duidelijke meldingsprocedure
Interne evaluaties van de onderofficiersopleidingen tonen een sociaal veilige leeromgeving en de scholen voelen zich daar ook verantwoordelijk voor. De meldingsprocedure moet wel duidelijker worden uitgelegd aan instructeurs, zodat zij op hun beurt cursisten goed kunnen instrueren. De afweging om een melding te doen, moet voor instructeur en cursist inzichtelijker, begrijpelijker en uitvoerbaar zijn. Op dit moment kan de inspectie geen stellige uitspraak doen over de mate van sociale (on)veiligheid.
Positieve ontwikkeling
De positieve ontwikkeling willen de scholen graag doorzetten. Zij hebben behoefte aan ondersteuning bij het oppakken van de drie aandachtspunten en het vergroten van de meldingsbereidheid. Gelet op deze behoefte organiseert de IVD met de scholen een leerbijeenkomst om ervaringen uit te wisselen op het gebied van sociale veiligheid.
