Het huidige publieke omroepbestel kent een aantal knelpunten, zo blijkt uit een rapport van de commissie Van Geel en een verkenning door ambtenaren die staatssecretaris Gräper van Cultuur en Media aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Om die knelpunten aan te pakken, voordat de nieuwe erkenningperiode start, is verlengen van de huidige periode waarvoor omroepen een erkenning hebben gekregen nodig, zo stelt de commissie Van Geel.
Publieke omroep
We kennen in Nederland een uniek omroepbestel. Iedere publieke omroep heeft een eigen maatschappelijke verankering. De huidige inrichting kent echter een flink aantal knelpunten die opgelost moeten worden om de publieke omroep ook in de toekomst bestuurbaar te houden. Het belangrijkste knelpunt gaat over de vraag op basis waarvan omroepen in het bestel komen en er weer uit moeten. De criteria in de huidige wet bieden onvoldoende houvast om een goede beoordeling mogelijk te maken. Ook is onduidelijk wie waarover gaat en zijn er zorgen over het toezicht.
Zorgvuldige afweging over stelselherziening
De uitdagingen van het huidige bestel vragen om een zorgvuldige afweging. Daarom heeft staatssecretaris Gräper een ambtelijke verkenning laten uitvoeren op het eerder uitgebrachte advies van de commissie Van Geel. Uit de verkenning blijkt dat bij het vormgeven van een toekomstbestendig publiek omroepbestel onder meer gekeken moet worden naar de toetreding van nieuwe omroepen, pluriformiteit van het aanbod en de rol- en taakverdeling tussen toezichthouder, NPO en omroepen.
Roep om verandering
De roep om verandering in het omroepbestel klinkt ook door in het onlangs verschenen rapport van de commissie Van Rijn over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep. Deze commissie concludeert dat de rol- en taakverdeling tussen NPO en omroepen niet duidelijk is. Deze weeffout voedt een cultuur die sneller tot excessen op de werkvloer leidt.
Het rapport van de commissie Van Rijn laat zien dat aanpassingen aan het bestel noodzakelijk zijn. Iedereen heeft een rol om de oorzaken die grensoverschrijdend gedrag in de hand werken, voortvarend aan te pakken. Een aangepast omroepstelsel kan er ook aan bijdragen om problemen te voorkomen.
Optie om te verlengen
Om dit alles goed te kunnen doen, voordat een nieuwe erkenningperiode begint, is een verlenging van de huidige periode nodig, zo stelt Van Geel. Omroepen kunnen elke vijf jaar een aanvraag indienen voor een nieuwe erkenning. De huidige periode loopt tot eind 2026. Het verlengen van de erkenningperiode geeft extra tijd om aanpassingen uit te werken en in de wet op te nemen. Mocht de Kamer daar voorstander van zijn, geeft staatssecretaris Gräper aan dat een verlenging van minimaal twee jaar nodig is om dat zorgvuldig te kunnen doen.
