De Nederlandse luchtvaart voldoet aan strenge internationale eisen, waardoor het een van de veiligste vormen van vervoer is. Wel ziet de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) uitdagingen waarop de sector actie moet ondernemen om de veiligheid op een hoog niveau te houden. Met als belangrijkste aandachtspunten de beschikbaarheid van bekwaam personeel en het lage risicobewustzijn bij een grote groep dronegebruikers.
En als het gaat om de leefomgeving constateert de ILT dat de geluidshinder die omwonenden van Schiphol ervaren toeneemt, ondanks een stillere vloot. Daarnaast blijkt uit onderzoek van de ILT dat aannames over de uitstoot van zwaveldioxide niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit staat in de eerste Staat van de luchtvaart die vandaag door Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat is aangeboden aan de Tweede Kamer.
Jaarlijkse trendrapportage
Karin Visser, directeur Luchtvaartautoriteit: “De Staat van de luchtvaart wordt een jaarlijkse trendrapportage waarmee de ILT laat zien hoe het gaat met de veiligheid en de duurzaamheid op en rond Schiphol, luchthavens van nationale betekenis en de brede luchtvaart. De Staat van de luchtvaart beschrijft de feiten, reflecteert op ontwikkelingen en signaleert. Zo wil de inspectie bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid en duurzaamheid op en rond onze luchthavens.”
Personeelstekorten vergen scherpere keuzes
Veiligheid hangt niet alleen af van het voldoen aan strenge wettelijke en technische eisen en het inventariseren van (potentiële) risico’s. De menselijke factor is ook van grote invloed en bij een te hoge werkdruk ligt menselijk falen op de loer. Het tekort aan vakbekwaam personeel – zoals onderhoudstechnici, luchtverkeersleiders, piloten en medewerkers grondafhandeling – is het gevolg van de coronacrisis, concurrentie op de arbeidsmarkt, vergrijzing en de veeleisendheid van werken in de luchtvaart. De personeelskrapte kan leiden tot een hogere werkdruk en de veiligheid(scultuur) onder druk zetten. Luchtvaartbedrijven moeten transparant zijn over de effecten van personeelstekorten op hun activiteiten en over de keuzes waar zij voor staan om de veiligheid blijvend te waarborgen.
Meer hinder Schiphol ondanks stillere vloot
Er lopen verschillende initiatieven om de geluidshinder te verminderen, zoals bijvoorbeeld vlootvernieuwing. Maar ondanks de inzet van stillere toestellen, ervaren omwonenden van Schiphol meer geluidshinder. Het verminderen van geluid door vliegtuigen leidt dus niet automatisch tot het terugdringen van geluidshinder. Uit onderzoek van de ILT blijkt dat er een relatie is tussen bepaalde vliegtuigtypen en de gemelde hinder van omwonenden.
De inspectie constateert dat de sector mogelijkheden onbenut laat om geluidsbelasting en -hinder sneller terug te dringen. Hierbij kan worden gedacht aan het tijdstip van de vlucht en het type vliegtuig (grootte en gewicht, vracht of passagiers, aantal motoren). Daarnaast kan een sterkere differentiatie van haventarieven luchtvaartmaatschappijen nog meer stimuleren om hun stillere vrachtvliegtuigen in te zetten op Schiphol.
Laag risicobewustzijn bij dronegebruikers
Het aantal drones in Nederland is in 2023 sterk toegenomen. Er zijn geen harde cijfers over hoeveel drones daadwerkelijk in gebruik zijn. Als een drone bijvoorbeeld als speelgoed kan worden aangemerkt, dan is de bezitter niet verplicht om zich te registreren bij de RDW. Dronegebruikers lijken niet altijd goed te weten waar ze wel of niet met hun drone mogen vliegen. Daarom vliegen ze regelmatig in gebieden waar ze in botsing kunnen komen met ander luchtverkeer of een risico kunnen vormen voor personen op de grond.
Het lijkt met name te gaan om dronevluchten in de categorie Open. De aanpak van het probleem is lastig, omdat deze groep gebruikers divers is en meestal niet georganiseerd. Meer samenwerking tussen sectorpartijen en overheidsinstanties zoals gemeentes, Rijksoverheid en politie is daarom nodig.
Naleving norm zwaveldioxide leidt niet tot minder uitstoot
Zwaveldioxide is genormeerd omdat de uitstoot hiervan slecht is voor mens en milieu. De uitstoot van zwaveldioxide blijft binnen de normwaarden van het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol. Wel blijkt uit onderzoek van de ILT dat aannames in het rekenvoorschrift voor de zwaveldioxide-uitstoot niet overeenkomen met de werkelijkheid. De ILT constateert, net als vorig jaar, dat de huidige norm niet aanzet tot vermindering van de zwaveldioxide-uitstoot. Hiervoor zou een aanpassing van de systematiek nodig zijn.
Over de Staat van de luchtvaart
Dit jaar wordt voor het eerst de Staat van de luchtvaart gepubliceerd. Het is een doorontwikkeling van de Staat van Schiphol. In de Staat van de luchtvaart breidt de ILT de analyse van trends en ontwikkelingen op Schiphol uit naar de brede luchtvaart (inclusief general aviation) en luchthavens van nationale betekenis.
Over het toezicht door de ILT
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op het naleven van wet- en regelgeving voor de luchtvaart. De ILT maakt voor elk jaar een breed toezichtsprogramma. Rode draad daarin is de bevordering van de veiligheid en de bescherming van het milieu volgens nationale en internationale wetgeving. De werkzaamheden die de inspectie hiervoor doet, komen voort uit de Wet luchtvaart, Regeling Toezicht Luchtvaart, het Besluit bewijzen van bevoegdheid voor de luchtvaart en het Besluit luchtwaardigheid.
