Voor het huis aan de Speelhuislaan 42 komen vier nieuwe Stolpersteine. Wethouder Marike de Nobel en burgemeester Paul Depla plaatsen deze in aanwezigheid van genodigden op zondagochtend 25 augustus, om 11.00 uur. De Stolpersteine zijn ter nagedachtenis aan de familie Haas die door het nazi-regime is omgekomen.
Op 19 mei 2022 is de eerste Stolperstein geplaatst aan de Julianalaan, ter herinnering aan Gerhard van de Rhoer. Sindsdien worden 19 inwoners op deze manier herdacht. De komende jaren worden er meer Stolpersteine gelegd voor uiteindelijk om en nabij 120 Bredanaars. Op 25 augustus zullen ook in de Nieuwe Boschstraat, Teteringenstraat en Vredenburchsingel Stolpersteine worden geplaatst, ook voor leden van familie Haas.
Monument
Stolpersteine staan symbool voor het vasthouden van de herinnering aan wat is gebeurd in de Tweede Wereldoorlog, om zo de verhalen van de omgekomen mensen te blijven vertellen. De Stolpersteine, of struikelstenen, zijn een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. De Stolpersteine worden over heel Europa verspreid: aangebracht in het trottoir voor de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s zijn verdreven, gedeporteerd en vermoord. De Stolpersteine in Breda herinneren aan de vermoorde Joden, en mogelijk andere bevolkingsgroepen zoals de Sinti en Roma, die vanwege hun afkomst tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgebracht.
Wethouder Marike de Nobel (Erfgoed en Cultuur): “Met het plaatsen van Stolpersteine laten we zien dat het belangrijk is om niet te vergeten. De stenen zijn zichtbare herinneringen op verschillende plekken in Breda, waar je bijna letterlijk over struikelt. Je wordt fysiek geconfronteerd met en aan het nadenken gezet over het verleden en het lijden van stadgenoten. Inwoners van Breda die zijn weggevoerd in de Tweede Wereldoorlog. Alleen maar om wat zij waren. Elk steentje is een stukje van het pad op weg naar vrede. Vrede die ook vandaag de dag helaas nog niet voor iedereen vanzelfsprekend is.”
De Stolpersteine zijn van beton en 10 bij 10 bij 10 centimeter groot. Op de kop zit een messing plaatje met daarin geslagen de naam en geboortedatum, de deportatiedatum, en de datum en plaats van ombrengen van de betreffende persoon.
Stolpersteine voor bewoners Speelhuislaan 42
Jacob Richel Haas woonde met zijn vrouw Margaretha Haas-Vleeschhouwer en hun vier kinderen Elizabeth, Izaäk, Martijn en Rosa aan de Speelhuislaan. Jacob Richel was een bekende in Breda. Met het familiebedrijf Haas Manufacturen had hij, samen met zijn vader en oom, een grote klantenkring. Als een van de weinigen bezorgden zij textiel aan huis, iets wat in die tijd nog niet veel voorkwam. Het bedrijf liep goed, de familie investeerde in vastgoed en bezat aardig wat panden in de stad. In de loop van de oorlog werd al deze panden in beslag genomen en doorverkocht door de bezetter.
Het gezin is naar de Speelhuislaan verhuisd nadat hun huis aan de Terheijdenstraat gebombardeerd werd op 12 mei 1940. Jacob Richel had plannen voor twee huizen aan de Mauritssingel, waar zijn twee zussen naast zijn gezin zouden komen te wonen. De huizen werden gebouwd, maar ze zouden er nooit intrekken. De oorlog was inmiddels aangebroken en de familie dook onder. De jongste twee kinderen, Martijn en Rosa, kwamen bij onderduikgezinnen in Bergen op Zoom terecht.
Moeder Margaretha dook met de oudste twee onder bij een bakkerij in Princenhage. De bakkerij werd binnengevallen op 11 maart 1943 en de Sicherheitspolizei pakte hen op. Via Vught werden ze naar Sobibor gedeporteerd en omgebracht. Vader Jacob Richel was twee maanden eerder al opgepakt en via Westerbork kwam hij in Auschwitz terecht, waar hij overleed. Martijn en zijn zusje Rosa waren de enige twee die overleefden.
Met de stad, voor de stad
Het initiatief voor het leggen van Stolpersteine in Breda is genomen door een hiervoor speciaal in het leven geroepen projectgroep waaraan naast inwoners ook Stadsarchief Breda deelneemt. Gemeente Breda steunt dit initiatief. Bredanaars die een bijdrage willen leveren aan het leggen van Stolpersteine in de stad kunnen contact opnemen via stolpersteine@breda.nl.
Iedereen die bij de plechtigheid op 25 augustus van 11.00 tot 12.00 uur aan de Speelhuislaan aanwezig wil zijn, is van harte welkom.
