De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) laat weten een nieuw mediabeleid noodzakelijk te vinden. De afgelopen decennia is onze informatieomgeving ingrijpend via de media veranderd: online domineert. In dit nieuwe speelveld is het aanbod oneindig, maken grote platformbedrijven de dienst uit en worden journalistieke media steeds meer naar de marge gedrongen. Dit heeft grote gevolgen voor de wijze waarop media nog invulling kunnen geven aan hun democratische functies. Voor betrouwbare informatie en een veilig publiek debat zijn nu maatregelen nodig. Het huidige mediabeleid is aan vernieuwing toe.
Deze conclusie trekt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies dat vandaag is gepresenteerd.
Democratische functies
Media zijn onmisbaar in een democratische samenleving. Zij zorgen voor betrouwbare informatie over maatschappelijk relevante vraagstukken, ondersteunen de controle van de macht en bieden een forum voor debat. De context waarin ze dit doen is ingrijpend veranderd. In het nieuwe mediasysteem is het aanbod oneindig, zijn platforms oppermachtig en staan journalistieke verdienmodellen onder druk.
De WRR onderzoekt de gevolgen voor de democratische functies van media. Er is veel meer, maar vaak ook minder betrouwbare en onafhankelijk geproduceerde informatie beschikbaar. Op lokaal niveau is sprake van verschraling. En het publieke debat is veelkleuriger maar ook veel onveiliger geworden, wat nieuwe drempels opwerpt voor deelname.
Nieuw mediabeleid
De WRR concludeert dat nieuw mediabeleid noodzakelijk is om de democratische functies van media opnieuw te borgen. Daartoe doet de WRR vier aanbevelingen:
- Maak maximaal gebruik van Europese wet- en regelgeving. De Nederlandse overheid moet dringend werk maken van EU-regels om een betrouwbare en veilige informatieomgeving te realiseren. Overnames, transparantie van algoritmen bij platforms en de aanpak van haatzaaien zijn daarbij belangrijke aandachtspunten.
- Maak voor de democratie belangrijke informatie prominent zichtbaar en goed vindbaar. Ook in het online domein moet deze content gemakkelijk toegankelijk zijn voor burgers.
- Versterk de lokale en regionale journalistiek. Leidend dient de journalistieke functie te zijn vanuit het besef dat deze door zowel publieke als private aanbieders kan worden uitgevoerd.
Stimuleer mediaverantwoordelijkheid. Verantwoord gebruik van media is een opdracht aan iedere deelnemer in het mediasysteem; in het bijzonder voor actoren die een belangrijke rol spelen ten aanzien van de democratische meningsvorming, zoals politici.
