Kalkovens gevonden bij opgravingen. Bij archeologisch onderzoek op het terrein van de toekomstige wijk ’t ValkenTij in Valkenburg zijn opnieuw bijzondere vondsten gedaan. Eerder werden al resten van een kalkoven en pannenbakkerij aangetroffen. Bezoekers konden deze tijdens de open dag op 30 april met eigen ogen bekijken. Inmiddels is duidelijk dat er nóg meer onder de grond schuilt: de resten van vier kalkovens zijn blootgelegd, waarvan drie uitzonderlijk goed bewaard zijn gebleven.
Zeldzame vondst in Nederland
De vondst is niet alleen bijzonder vanwege de goede staat van de resten, maar ook omdat het voor het eerst is dat in deze regio kalkovens op deze schaal archeologisch worden onderzocht. Dat er hier drie ovens in zo’n goede staat bewaard zijn gebleven, ondanks latere bebouwing en sloopactiviteiten, is uitzonderlijk. Alleen van de vierde oven resteert nog puin in de bodem. Kalkovens zijn schaars in Nederland. In de vorige eeuw zijn vrijwel alle karakteristieke kalkovens verdwenen. In Zuid-Holland resteert nog slechts één exemplaar: een 23 meter hoge, wettelijk beschermde oven binnen de gemeente Katwijk, die tot 1971 in gebruik was.
De werking en bouw van een kalkoven
In kalkovens werden schelpen verbrand tot gebluste kalk, een belangrijk bindmiddel voor o.a. metsel- en pleisterwerk. De schelpen werden aangevoerd door schelpenvissers, een belangrijke nijverheid in Katwijk tot in de 20e eeuw. De nabijheid van zee en de ligging aan de Rijn maakten de locatie ideaal voor kalkproductie en transport.
De ontdekte ovens zijn imposante constructies, met een doorsnede van ongeveer 9 tot 12 meter en funderingen van meer dan een meter dik. In de funderingen zijn de stookgaten nog goed zichtbaar en in de vloer is een bakstenen goot te zien waar de arbeiders de gebluste kalk uitschepten. Ook de vloeren van de kalkovens zijn grotendeels nog intact. De bakstenen vloer is door de hitte verglaasd. Daarnaast zijn er resten van een bijgebouw aangetroffen dat mogelijk het blushuis is geweest.
Industriële zone uit de 17e eeuw
Uit historische gegevens was bekend dat er drie kalkovens hebben gestaan, maar de resten van een vierde kalkoven kwamen onverwacht. Onderzoek wijst uit dat het terrein waarschijnlijk aan het begin van de 17e eeuw is ingericht als industriële zone, op veilige afstand van het dorp Valkenburg. Opvallend is dat twee kalkovens drie eeuwen lang, vanaf het begin van de 17e eeuw tot in de 19e eeuw, in gebruik zijn geweest zonder grote reparaties. Dat wijst op een degelijke constructie.
Vervolgonderzoek
Het archeologisch onderzoek is nu in de afrondende fase. Archeologen hopen nog het bijbehorende woonhuis met erf aan te treffen dat op hetzelfde perceel heeft gestaan.