Op 11 juni 2025 heeft burgemeester Johannes Kramer in het stadhuis in Dokkum een bijzonder aandenken uitgereikt. Het eerste exemplaar werd in ontvangst genomen door de heer Jan Vermeer van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het aandenken is gemaakt voor een vliegtuigwrak
Het aandenken is gemaakt door kunstenaar Hans Jouta uit Ferwert.
In de zomer van 2024 werd uit de zeedijk bij Holwert een Vickers Wellington geborgen
Dit toestel, de HE346, is daar op 26 juni 1943 neergestort nadat het was neergeschoten door een Duits vliegtuig. Aan boord van het wrak bevonden zich nog de stoffelijke resten van de bemanningsleden.
De berging in Holwert bleek uniek in de Nederlandse geschiedenis te zijn
Nog nooit eerder werd een vliegtuig uit een zeedijk gehaald. Over een lengte van 100 meter moest de zeekering bij Holwert worden opengebroken. Voor de veiligheid moest een tijdelijke zeekering worden aangelegd. Deze operatie in Holwert was technisch ingewikkeld. De veiligheid van de dijk mocht namelijk niet in gevaar komen. Voor het bergen van de Wellington moest de dijk tussen Holwert en Ternaard over een lengte van bijna 100 meter worden verwijderd.
In het gedeelte waar het vliegtuig lag, werd tot op een diepte van 8 meter een bouwkuip aangebracht. Een tijdelijke waterkering van damwandprofielen moest tijdens de berging het zeewater keren. Deze moest aan dezelfde veiligheidseisen voldoen als de zeedijk. Dus ook berekend zijn op een storm die eens in de 1.000 jaar voorkomt.
De berging in Holwert gebeurde vanuit het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken
Dit Programma is van de Rijksoverheid en maakt het mogelijk dat tot 2030 vliegtuigen die in de Tweede Wereldoorlog zijn neergestort, met nog bemanning aan boord, geborgen kunnen worden. Dit gebeurt in samenwerking met de desbetreffende gemeente. Het Rijk trekt hier € 15 miljoen voor uit.
Kunstenaar Hans Jouta heeft een bijzonder aandenken gemaakt
De beeldend kunstenaar uit Ferwert vervaardigde gierzwaluwen uit een deel van het metaal van het vliegtuigwrak. De zwaluw vliegt door en staat symbool voor de vrijheid. Onze vrijheid, waar de inzittenden uit 1943 het ultieme offer voor gaven.
Burgemeester Johannes Kramer: “Ik tink at dit grif foar de neibesteanden in tige taastber oantinken is oan harren famyljeleden dy’t hjirre yn 1943 ferûngelokke binne.
In foar harren ‘libbende’ herinnering ek nei goed 80 jier. Hans Jouta hat hjirre in hiel moai oantinken fan makke. In keunststik mei in djippere betsjutting om dit nea wer te ferjitten. Ik bin der tige mei ynnaam dat de berging hjirre yn Noardeast-Fryslân sa goed ferrûn is. In grut komplimint oan alle belutsenen.”
Dit speciale kunstwerk is in een kleine oplage gemaakt
Het aandenken is opgestuurd naar de, bij ons bekende, nabestaanden van de bemanningsleden.
Ook een selecte groep nauw betrokkenen bij de berging in Holwert kregen een kunstwerk overhandigd.
Het eerste kunstwerk wordt uitgereikt aan Jan Vermeer
De heer Vermeer is hoofd Bestuur en Advisering van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en tevens voorzitter van het Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken.
Dankzij dit landelijke programma kon de HE346 in Holwert worden geborgen.
Defensie voerde, in samenwerking met Leemans Speciaalwerken, de berging uit
Dit bedrijf uit Vriezenveen heeft in 40 jaar ongeveer 35 bergingen van vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog uitgevoerd. Ook hebben ze veel ervaring in het opsporen van ontplofbare oorlogsresten.
Er werd met diverse partijen samengewerkt
Naast Defensie, Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân, Rijkswaterstaat, It Fryske Gea, Buro Noord DagNL, Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF), Staatsbosbeheer en de Waadfûgelwurkgroep, waren dat onder andere de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) en de Bergings-en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL). De BIDKL zorgde voor de berging en identificatie van stoffelijke resten. Wanneer de stoffelijke resten worden begraven is op dit moment nog niet duidelijk.
In Noardeast-Fryslân werden 2 vliegtuigbergingen tegelijk uitgevoerd
Naast de berging van de Vickers Wellington in Holwert werd in het Noarderleech bij Hallum ook een Duitse Messerschmitt Bf109 geborgen. Dit toestel is op 16 juli 1943 eveneens neergestort en aan boord bevonden zich ook nog de stoffelijke resten van de enige inzittende, de piloot.De SMAMF heeft onderzoek gedaan naar de nabestaanden
Zowel de nabestaanden van de vijf bemanningsleden van de Wellington als de piloot van de Messerschmitt zijn in beeld bij vrijwilligers van de Stichting Missing Airmen Memorial Foundation. Vele uren van speurwerk zijn daaraan vooraf gegaan.