Leiden – Het verhaal van het graafschap Holland in de middeleeuwen. Een expositie in het stadhuis van Leiden vertelt over deze bijzondere periode in de Nederlandse geschiedenis, van dinsdag 3 april tot vrijdag 25 mei 2018.
De aanleiding voor deze expositie gaat terug naar het jaar 1018, precies duizend jaar geleden, toen graaf Dirk III de Slag bij Vlaardingen won. Het graafschap Holland kwam hierna tot bloei. De expositie, getiteld:‘De eerste eeuwen van Holland – het verhaal van een eigenzinnig graafschap’, is gemaakt in opdracht van de gemeenten Vlaardingen en Den Haag, met financiële steun van de provincie Zuid-Holland.
De geschiedenis van de stad Leiden is hecht verbonden met de Hollandse graven. Zij bezaten hier een versterkte boerderij, Huis Lockhorst, waar zij regelmatig verbleven. De legendarische graaf Floris V (1254-1296) is in Leiden geboren. In het jaar 1266 (750 jaar geleden in 2016) bezegelde hij de stadsrechten van zijn geboortestad: de oudste Leidse stadsacte die bewaard is gebleven.
Vier graven en een gravin
De reizende tentoonstelling over de Hollandse graven is gemaakt door het Leidse bureau TGV teksten en presentatie. Iris Toussaint van TGV legt uit wat bezoekers in de Hal van het stadhuis (ingang Stadhuisplein) kunnen verwachten: “Je bent op bezoek bij vier graven en een gravin, achtereenvolgens Dirk III, Willem I, Floris V, Albrecht van Beieren en tot slot Jacoba van Beieren. Zij vertellen de bezoekers hoe de Hollandse graven steeds meer macht veroverden en hoe kleine agrarische nederzettingen veranderden in welvarende steden. Je maakt er ook kennis met de mensen met wie de graaf te maken had. Met de boer, die voor de graaf moest werken, met de ridder die voor de graaf vocht, met de monnik die voor het zielenheil van de graaf moest bidden en met de koopman die de groei van steden mogelijk maakte. Sporen van dat middeleeuwse Holland zijn er nog steeds om ons heen. Ook dat laten we zien, onder andere in bijzondere middeleeuwse voorwerpen.”
Boerenland
In de tijd van graaf Dirk III – zo omstreeks het jaar 1000 – is er wel sprake van een graafschap, maar nog niet met de naam ‘Holland’, vertelt Iris. “Het kustgebied maakt dan deel uit van het Duitse rijk en het graafschap wordt in die tijd ‘Frisia’ ofwel ‘Friesland’ genoemd. Dirk III is er de machtigste, maar niet de enige edelman. Het gebied is nog grotendeels onbewoonbaar. Boeren zijn aan de slag gegaan met het ontginnen van het grote Hollandse veengebied, waardoor in de loop van de eeuwen het typisch Hollandse landschap van akkers, weiden, dijken, sloten en molens ontstaat. Met meer woon- en landbouwgrond kan de bevolking groeien. Meer boeren krijgen eigen land en hun graaf krijgt meer opbrengsten. Drie eeuwen na Dirk III is het enorme moeras ontgonnen en zijn sommige dorpen in steden veranderd.”
Handelsland
De tentoonstelling laat ook zien dat rond 1400 het graafschap Holland uitgegroeid is tot een onafhankelijke politieke en economische macht van betekenis. “Holland dankt zijn macht aan de strategische ligging aan de grote rivieren, de Noordzee en de Zuiderzee. Ook de meeste overzeese handel van en naar wat nu Duitsland heet, liep via de Rijn. De rivierhavens in Holland verdienen daar goed aan. En de Hollanders gaan ook zelf de zee op. In de Zuiderzeehavens en in Haarlem worden veel schepen gebouwd, voor de handel met Engeland, de landen rond de Oostzee, Frankrijk en Spanje. Zo hebben ze een groot deel van de handel in Noord-Europa in handen. En als het nodig is, verdedigen ze hun handelsbelangen met geweld.”
Lezing prof. Dick de Boer
Op donderdag 19 april houdt dr. Dick de Boer, emeritus-hoogleraar middeleeuwse geschiedenis een lezing over ‘Dynastieen achter de duinen; Holland in de ban van haar graven’. Burgermeester Henri Lenferink, ook historicus, zal de lezing inleiden.
De inleiding en lezing beginnen om 17.30 uur in de Burgerzaal stadhuis Leiden (inloop 17.15, ingang Breestraat). Na afloop, omstreeks 18.15 uur, kan de tentoonstelling in de Hal van het stadhuis worden bezichtigd.
