Binnenland – Bedrijven in de eierketen, de NVWA en de ministeries van VWS en LNV hebben onvoldoende voorrang gegeven aan voedselveiligheid. Bedrijven in de eierketen maken hun wettelijke verantwoordelijkheid niet waar. Bij de NVWA krijgt voedselveiligheid te weinig aandacht. Politiek en bestuur hebben een te beperkte opvatting over hun eigen rol ten aanzien van voedselveiligheid en komen pas in actie als zich een incident of crisis voordoet. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit het rapport van de Commissie onderzoek fipronil in eieren dat vanochtend door voorzitter Winnie Sorgdrager is overhandigd aan minister Bruno Bruins (VWS) en minister Carola Schouten (LNV).
Commissievoorzitter Winnie Sorgdrager: “Economische en financiële belangen mogen nooit voorrang krijgen op het belang van voedselveiligheid. Voedselveiligheid moet, zowel bij de bedrijven in de eierketen, als bij de NVWA en de betrokken ministeries, prioriteit krijgen. De eiersector worstelde al jaren met het probleem van bloedluis. Ineens was er een wondermiddel. Er hadden toen bij de sector zelf alarmbellen moeten gaan rinkelen. Het duurde ook veel te lang voordat er actie kwam na de meldingen en er was te lang onduidelijkheid over de risico’s voor de volksgezondheid. Dat zegt iets over hoe het in ons stelsel geregeld is. Voedselveiligheid moet goed geborgd zijn. Er zijn talloze mogelijkheden voor alle partijen om risico’s op dit soort incidenten te beperken”.
Conclusies over ontstaan en afhandeling fipronilincident
Voedselveiligheid krijgt van bedrijven in de eierketen onvoldoende aandacht. De kwaliteitssystemen in die sector bieden onvoldoende waarborg voor voedselveiligheid. Men doet er onvoldoende aan om risico’s voor voedselveiligheid in beeld te krijgen.
De NVWA heeft niet adequaat gereageerd op de drie signalen over het gebruik van fipronil die zij kreeg in november 2016 en januari 2017. Dit leidde ertoe dat de overtreding van de biocidewetgeving kon voortduren. Ook concludeert de commissie Sorgdrager dat de NVWA onvoldoende was voorbereid op incidenten en crises en dat het ontbrak aan eenduidige communicatie.
De commissie concludeert dat de ministeries van VWS en LNV de impact van het fipronilincident hebben onderschat. Het ontbrak aan regievoering op de communicatie over het incident. De Tweede Kamer is in augustus 2017 onvolledig geïnformeerd en er is een vertekend beeld van de situatie geschetst.
Aanbevelingen
Bedrijven in de eierketen moeten zorgen voor een geloofwaardig stelsel van zelfregulering waarin voedselveiligheid topprioriteit wordt. Commerciële belangen moeten daarin ondergeschikt zijn aan het belang van voedselveiligheid. Ook moet de sector meer aandacht besteden aan fraude en moet kennis een centrale plek krijgen binnen de sector.
De NVWA moet garanderen dat voedselveiligheid binnen de organisatie de hoogste prioriteit krijgt en niet wordt afgewogen tegen andere waarden en belangen. Daarnaast moet de NVWA zorgen dat zij signalen snel, integraal en deskundig weegt, voordat de NVWA besluit of een signaal of melding strafrechtelijk of bestuurlijk wordt opgevolgd.
De commissie beveelt de ministeries van VWS en LNV aan om daadwerkelijk hun verantwoordelijkheid voor het gehele stelsel van voedselveiligheid te nemen en beleid te maken dat zelfregulering in de eiersector ten goede komt. Ook moeten zij de toezichthouder in staat stellen voedselveiligheid tot prioriteit te maken in het handhavingsbeleid.
De onafhankelijke Commissie onderzoek fipronil in eieren, onder voorzitterschap van mr. Winnie Sorgdrager, werd op 17 oktober 2017 ingesteld. De klankbordgroep van de commissie bestond uit prof. dr. mr. Bernd van der Meulen, Philip den Ouden, drs. Annette Roeters, en ing. Jan Wolleswinkel. De commissie is ondersteund door een onderzoeksteam. Er is onderzoek gedaan naar twee hoofdvragen:
- Hoe heeft het fipronilincident kunnen ontstaan en hoe is het afgehandeld?
- Is de voedselveiligheid (in de eiersector) voldoende gewaarborgd?
