Nederland telt vanaf 1 januari 2019 355 gemeenten, 25 minder dan een jaar eerder. Deze daling is de grootste sinds 2001 en is het gevolg van 12 gemeentelijke herindelingen. Daarbij waren 37 gemeenten en ruim 900 duizend inwoners (begin oktober) betrokken. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.
Verschillende vormen herindeling
Herindelingen kunnen verschillende vormen hebben. Gemeenten kunnen samengaan tot een gemeente met een nieuwe naam. In 2019 ontstaan Noardeast-Fryslân, West Betuwe, Vijfheerenlanden, Hoeksche Waard, Molenlanden, Altena en Beekdaelen op deze manier. Als gemeenten geheel opgaan in een andere blijft één bestaande naam ongewijzigd. Op deze manier gaan Ten Boer en Haren op in Groningen, Haarlemmerliede in Haarlemmermeer en Noordwijkerhout in Noordwijk. Gemeenten kunnen ook worden opgesplitst en ondergebracht bij meerdere andere gemeenten. Dat is het geval bij Winsum, dat wordt ondergebracht bij de nieuwe gemeenten Het Hogeland en Westerkwartier.
Daling kleine gemeenten
Door herindelingen is de daling van het aantal gemeenten met minder dan 25 duizend inwoners naar 36 procent gegaan in 2019. In 1999 was dat nog 69 procent. Vijf van de gemeenten die herindelen tot een grotere hebben minder dan 10 duizend inwoners. Het gaat om Ten Boer, Ferwerderadiel, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Onderbanken en Strijen. Sinds dit jaar zijn er meer gemeenten met 25 duizend tot 50 duizend inwoners dan met minder dan 25 duizend inwoners.
Zevende wijziging provinciegrens sinds 1830
De herindelingen die per 1 januari doorgevoerd worden brengen een provinciegrenswijziging met zich mee. Per 1 januari 2019 vormen de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik samen de gemeente Vijfheerenlanden. Deze gemeente gaat onder de provincie Utrecht vallen, terwijl Leerdam en Zederik nu nog tot Zuid-Holland behoren. Zulke wijzigingen van provinciegrenzen hebben vanaf 1830 alleen plaatsgevonden in 1865, 1942, 1970, 1986, 1989 en 2002.
Het Hogeland in top-3 grootste gemeenten
In 2018 waren Súdwest-Fryslân, Noordoostpolder en Hollands Kroon de gemeenten met de grootste landoppervlakte. Dit verandert doordat Bedum, Eemsmond, De Marne en het grootste gedeelte van Winsum samengaan tot de gemeente Het Hoge Land, die de een na grootste landoppervlakte van Nederland zal hebben. De nieuwe top-3 wordt dan: Súdwest-Fryslân, Het Hoge Land en Noordoostpolder. Op de top-3 van kleinste gemeenten hebben de herindelingen geen invloed. Deze top-3 zal blijven bestaan uit Westervoort, Oegstgeest en Krimpen aan den IJssel.
Nieuwe gemeente met de langste naam
In 2019 verdwijnen door herindelingen de twee gemeenten met de langste gemeentenamen. De gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude wordt opgenomen in de gemeente Haarlemmermeer. Verder wordt de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland onderdeel van de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân. Vanaf de jaarwisseling heeft de gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten met 26 letters de langste naam.
