Het vastgoed van Defensie is op veel plekken sterk verouderd, niet duurzaam en niet toekomstbestendig. Zo blijk uit de Defensievisie 2035. Dat probleem is niet nieuw. De helft van het vastgoed is ouder dan 40 jaar. Het broodnodige onderhoud en de noodzakelijke reparatiewerkzaamheden slokken het overgrote deel van het beschikbare budget voor vastgoed op en als Defensie zich niet aanpast of vernieuwt gaat dat alleen maar meer worden. Sterker nog, niet ingrijpen gaat op korte termijn ten koste van geld in personeel, materieel, munitie en IT.
Rapport
Dat staat in het aan de Tweede Kamer aangeboden Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Vastgoed Defensie ofwel Defensievisie 2035. Onderzoekers onderstrepen de bekende problemen van Defensie met haar vastgoedportefeuille en spreken over een disbalans tussen de omvang en het beschikbare budget. Met name de kosten van achterstallig onderhoud drukken zwaar op de begroting.
Oplossen disbalans
Om de disbalans op te lossen, is volgens het onderzoek een reductie van 35%-40% nodig. Dit is natuurlijk een enorme reductie. Het simpelweg snijden, zoals dat in het verleden ook is gedaan, is wat Defensie betreft geen optie. Ook weloverwogen investeringen zijn nodig om te komen tot een gezonde, toekomstvaste en duurzame vastgoedportefeuille.
Besluitvorming
De besluitvorming hierover is aan het nog te vormen kabinet. In voorbereiding hierop is Defensie begonnen met een verkenning om te kijken wat er nodig is om een vastgoedportefeuille te krijgen die past bij de krijgsmacht van de toekomst en zowel duurzaam als financieel gezond is. Hierbij wordt nadrukkelijk de aansluiting gezocht bij de Defensievisie 2035 om te zorgen dat het vastgoed de krijgsmacht die Defensie in 2035 wil zijn ondersteunt. Ook wil Defensie in deze verkenning samen met andere departementen en regio’s de maatschappelijke kansen onderzoeken.
“Defensie heeft al vaker aangegeven problemen te hebben met een groot deel van het vastgoed. We bevinden ons in een vicieuze cirkel: het vastgoed is slecht onderhouden, maar er is onvoldoende budget om het achterstallig onderhoud aan te pakken. Daardoor lopen de achterstanden nog meer op en is er nog meer geld nodig. En dan heb ik het geeneens over de noodzakelijke verduurzaming en vernieuwing van het vastgoed. Deze vicieuze cirkel moet doorbroken worden.
Niet al het geld voor vastgoed gebruiken
Zo bepleit ook de Defensievisie 2035. Ik wil niet dat geld dat bestemd is voor ons personeel, materieel, munitie en voor IT steeds moet worden overgeheveld naar het in stand houden van ons vastgoed. Er moet wat gebeuren maar het is ook helder dat er geen makkelijke oplossing is. Met deze verkenning willen wij, aan de hand van onze Defensievisie en met oog voor maatschappelijke kansen inzichtelijk maken hoe we komen tot een gezonde portefeuille”, aldus staatssecretaris Visser van Defensie.
Defensievisie 2035
Een half jaar geleden is de Defensievisie 2035 gepresenteerd. In 2035 moet Defensie een slimme, technologisch hoogwaardige organisatie zijn. Een organisatie met een groot vermogen om zich aan te passen aan situaties en die handelt op basis van de beste informatie. Vastgoed moet bijdragen aan het vermogen van alle defensiemedewerkers om goed opgeleid, toegerust en voorbereid hun werk te kunnen doen. Dit geldt voor de kantoorgebouwen, lesgebouwen, legering en magazijnen. Ook het IBO-rapport wijst op de benodigde aansluiting van het vastgoed bij deze visie.
Maatschappelijke opgave
Zoals gezegd betekent niets doen dat te veel geld besteed blijft worden om het vastgoed te onderhouden. Deze kosten lopen ook steeds verder op en is er geen geld voor de noodzakelijke vernieuwing en verduurzaming. Dit zal, wanneer er niks wordt gedaan, ten koste gaan van andere zaken. Bij de verkenning die nu wordt uitgevoerd wordt gekeken naar opties die ook maatschappelijk iets opleveren. Uit de Defensievisie 2035 blijkt dat Defensie beschikt over veel terreinen, verspreid door heel Nederland. Grond die soms schaars en gewild is.
De opgave die nu in de Defensievisie 2035 voorligt, biedt daarom ook mogelijkheden die Defensie samen met andere departementen en de omgeving graag onderzoekt. Bijvoorbeeld door te kijken naar hoe locaties voor Defensie behouden kunnen blijven, maar deze tegelijkertijd in te zetten zijn voor duurzame doeleinden. Denk bijvoorbeeld aan het aanleggen van zonne- of windparken. Of het beschikbaar stellen van locaties voor natuurherstel of woningbouw.
Ontwikkelingen
Ontwikkelingen op het gebied van het moderniseren van het personeelsbeleid spelen ook een belangrijke rol. Ook wil Defensie een aantrekkelijke werkgever zijn en blijven door te zorgen voor goede, moderne en duurzame huisvesting. Ook wordt er gekeken naar nieuwe werkvormen en lessen die uit de COVID-19-crisis worden getrokken. Als mensen meer thuis werken en onderwijs ook online wordt aangeboden, zijn ruimtes bijvoorbeeld efficiënter te gebruiken. Zo blijkt ook uit de Defensievisie 2035.
Vastgoedprogramma’s
Al eerder werd over problemen met het vastgoed bericht in onder andere een artikel in de Defensiekrant en de Kamerbrief over het Strategisch Vastgoedplan. De afgelopen jaren is Defensie daarom al begonnen met het op orde brengen van een deel van het vastgoed vanuit het Strategisch Vastgoedplan en is er begonnen met het sloopprogramma, waarbij zo’n 700 gebouwen tegen de grond gaan. De werkzaamheden van bestaande vastgoedprogramma’s gaan de komende periode gewoon door. Maar deze maatregelen zijn niet voldoende om de enorme kosten van de vastgoedportefeuille van Defensie terug te brengen.
Proces
Planvorming op dit vlak gaat natuurlijk niet over een nacht ijs. Rond de zomer wordt de uitkomst van de verkenning verwacht. Wanneer er wordt besloten is nu nog niet te zeggen en is aan het volgend kabinet.
