De glastuinbouwsector moet versneld de energietransitie door om klimaatneutraal te worden in 2040. Het kabinet presenteert daarvoor een samenhangend pakket met zowel duurzame subsidiemogelijkheden als fiscale aanpassingen die de juiste financiële prikkels creëren om te investeren in duurzame energie in plaats van aardgas. Met dit pakket ondersteunt het kabinet een versnelling ten opzichte van de afspraken uit het coalitieakkoord en de miljoenennota 2021. De voorlopige doelstelling voor de glastuinbouw in 2030 komt daarmee op een bandbreedte van 4,3 tot 4,8 Mton CO2-equivalenten. Dit schrijft minister Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in een brief aan de Tweede Kamer.
Glastuinbouw
Nederland wil conform het coalitieakkoord koploper zijn bij het tegengaan van de opwarming van de aarde. Het kabinet richt zich bij de uitwerking van beleidsmaatregelen op een emissiereductie van 60%. Alle sectoren, waaronder de glastuinbouw, dragen bij aan het realiseren van deze emissiereductie.
In de glastuinbouwsector ziet het kabinet veel potentie om koploper te zijn in energiezuinige en circulaire productie van hoogwaardige groenten, bloemen en planten. Daarvoor is een versnelling van de energietransitie nodig. Dat is geen eenvoudige opgave voor de sector, ook gezien de hoge gasprijzen van dit moment en onzekerheden door geopolitieke ontwikkelingen.
“Typerend is de drijfveer van ondernemers in deze sector”
Minister Staghouwer: “Typerend voor de glastuinbouwsector vind ik de drijfveer van ondernemers om hoogwaardige producten te leveren én om altijd te blijven innoveren. Dat is ook broodnodig om de energietransitie door te komen. Ondernemers vragen de overheid duidelijkheid voor de toekomst, zodat zij investeringen kunnen doen die op termijn ook rendabel zijn. Het kabinet komt hen daarin graag tegemoet door de koers te schetsen, betere financiële prikkels te creëren en subsidieregelingen ter ondersteuning aan te bieden. Uiteindelijk is het aan de ondernemer zelf om keuzes te maken in zijn of haar bedrijfsvoering.”
De brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland heeft deze week een investeringsplan gepresenteerd om de afhankelijkheid van (Russisch) aardgas versneld te verminderen. Dit plan geeft aan dat de inzet van sector en LNV gelijkgericht zijn, een goed gezamenlijk vertrekpunt voor de toekomst.
Financiële prikkels en fiscale maatregelen
Om ervoor te zorgen dat klimaatdoelen in de toekomst gehaald worden, gaat de minister van LNV samen met de sector het huidige CO2-sectorsysteem in 2025 vervangen voor een nieuw effectief, individueel borgend beprijzingsinstrument. Het CO2-sectorsysteem komt voort uit een convenant met afspraken tussen de sector en overheid om emissies te reduceren. Het nieuwe systeem moet, in tegenstelling tot het huidige systeem, meer de individuele tuinder stimuleren om energiezuinig te produceren. Daarom moet bijvoorbeeld de hoogte van de heffing en daarmee de prijs voor broeikasgasuitstoot, langjarig en vooraf duidelijk zijn, zodat de tuinder deze kan betrekken in de investeringsbeslissingen.
Daarnaast zijn in het coalitieakkoord maatregelen afgesproken die in bredere zin hun effect hebben op de glastuinbouw: het verlagen van ODE-tarieven (heffing voor opslag duurzame energie- en klimaattransitie) per 2023, groot- en kleinverbruikers meer gelijk behandelen, verhoging van de tarieven op gas en verlaging tarieven op elektriciteit. Daarbij zal het kabinet in 2025 dan ook het verlaagde tarief voor de energiebelasting afschaffen. Deze maatregelen worden uitgewerkt in het Belastingplan 2023 en 2024.
Mogelijkheden voor duurzame investeringen
De subsidieregelingen Marktintroductie Energie Innovaties glastuinbouw (MEI) en Energie-efficiëntie glastuinbouw (EG) zijn er specifiek op gericht om innovatie en investeringen in energiebesparing in kassen te stimuleren. Deze regelingen gaan dit jaar opnieuw open voor respectievelijk een bedrag van 7 miljoen euro voor de MEI en 25 miljoen euro voor EG. De EG-subsidie maakt het bijvoorbeeld mogelijk te investeren in LED-verlichting of andere energiebesparende technieken.
In het coalitieakkoord is beschreven hoe het Klimaatfonds sectoren zoals de glastuinbouw helpt om de benodigde energie-infrastructuur aan te leggen. Hierbij is synergie mogelijk tussen glastuinbouw, industrie en gebouwde omgeving door bijvoorbeeld restwarmte te koppelen, waardoor glastuinbouw pieken en dalen in het energiesysteem kan opvangen. Daarom wordt er een subsidie-instrument ontwikkeld om collectieve warmtesystemen mogelijk te maken. Daarnaast worden er aanpassingen gedaan in de SDE++ subsidieregeling waardoor bijvoorbeeld aardwarmte projecten eerder aan bod kunnen komen.
Geen compensatie huidige hoge gasprijzen
In deze transitie kan de overheid niet de hoge gasprijzen compenseren. De overheid bekijkt wel of ondernemers die de klimaat- en energietransitie door gaan maken maar in directe liquiditeitsproblemen komen, kunnen worden gesteund. Bijvoorbeeld door middel van een borgstellingskrediet, maar vooral door investeringen, zoals in energiebesparing, te faciliteren en te versnellen.
