De leefbaarheid in grotere woonplaatsen en steden is iets minder gunstig dan in kleinere woonplaatsen. Dat heeft onder andere te maken met de sociale samenhang, de overlast en het gevoel van (on)veiligheid, en de staat van de woningvoorraad. Dit komt onder meer naar voren uit het eindrapport ‘Geluk in een klein hoekje’ van Atlas Research in opdracht van RegioBank.
Het onderzoek is voor de tweede keer uitgevoerd en geeft inzicht in de ontwikkelingen van de leefbaarheid in woonplaatsen, met een focus op de kleinere woonplaatsen, tussen de 7 en 23 duizend inwoners. Nieuw dit jaar is de analyse van het aantal ontmoetingsplekken.
Groeiende bezorgdheid over leefbaarheid buiten grote steden
Het onderzoek vindt plaats op het moment waarop de bezorgdheid groeit over de leefbaarheid buiten de grote steden*. De bevindingen benadrukken dan ook de regionale verschillen en het potentieel negatieve effect van verdwijnende voorzieningen op de leefbaarheid van kleinere woonplaatsen.
Een van de uitkomsten van het onderzoek is dat de dichtheid van de ontmoetingsplekken hoger is in kleinere woonplaatsen. Er zijn in kleinere woonplaatsen (veel) meer inwoners per ontmoetingsplek, dus zal het openen of sluiten van zo’n ontmoetingsplek in kleinere woonplaatsen mogelijk dus een groter effect hebben dan in grotere woonplaatsen.
Belangrijkste uitkomsten
- De leefbaarheid in kleinere woonplaatsen is iets gunstiger dan in grotere woonplaatsen.
- Dit geldt voor vier van de vijf dimensies** van leefbaarheid. Zo is in kleinere woonplaatsen minder overlast en gevoel van onveiligheid, een hogere sociale samenhang en is de woningvoorraad er gemiddeld gezien gunstiger dan in grotere woonplaatsen.
- Het aantal ontmoetingsplekken per inwoner is hoger in kleinere dan in grotere woonplaatsen.
- Landelijk gezien is het aantal ontmoetingsplekken per inwoner het hoogst in het noorden en in Zeeland.
- Het aantal ontmoetingsplekken per inwoner hangt licht positief samen met de leefbaarheid.
RegioBank, met 425 kantoren ruim vertegenwoordigd in de regio, erkent het belang van deze inzichten. Noraly King, expert bij RegioBank zegt hierover: “Als bank in de buurt zetten we ons in voor een leefbare omgeving in alle Nederlandse regio’s. Daarom onderzoeken we regelmatig hoe het hiermee gesteld is. En hoe wij kunnen bijdragen om de buurt leuker, veiliger of socialer te maken.”
Ontmoetingsplekken steeds belangrijker
Voorbeelden van ontmoetingsplekken zijn dorpshuizen en andere multifunctionele accommodaties, plekken om te sporten, samen activiteiten te ontplooien, voorstellingen bij te wonen, een boek te halen of gewoon gezellig wat te drinken.
Noraly King benadrukt: “Een buurtzame plaats is een woonplaats waar het fijn is om te wonen, te werken en te leven. Ontmoetingsplekken bevorderen de leefbaarheid van kleinere woonplaatsen, doordat ze een cruciale rol spelen in de sociale verbondenheid, het uitwisselen van informatie, het vieren van cultuur en het stimuleren van de lokale economie. Daarom steunen zelfstandig adviseurs van RegioBank, samen met buurtbewoners en verenigingen en stichtingen, lokale projecten die voor verbinding zorgen. Zoals het opzetten en in stand houden van ontmoetingsplekken. Ook uit dit onderzoek blijkt maar weer hoe belangrijk het is: Ontmoetingsplekken vergroten de buurtzaamheid.”
Voorbeelden van buurtzame initiatieven
RegioBank steunt diverse lokale initiatieven die de buurt leuker, veiliger of socialer maken. Een goed voorbeeld is de opknapbeurt van het dorpshuis in Marken (https://www.youtube.com/watch?v=vN0nZg6I3NY) en de schuilhut voor de kinderboerderij in Waalwijk (https://www.youtube.com/watch?v=Rzin0lrY77s).
Ook organiseert RegioBank jaarlijks de Nationale DorpenTop. Hét evenement dat aandacht besteedt aan de kracht van de regio, dorpen en kleine kernen, en de leefbaarheid daarvan. Dit doet de bank samen met lokale ondernemers, financieel adviseurs en experts op dit gebied. De conclusies van de Nationale DorpenTop worden aan het eind toegevoegd aan de toekomstagenda van de regio. Dit jaar vindt de Nationale DorpenTop plaats op 20 juni in het Zeeuwse Veere (https://www.regiobank.nl/kracht-van-de-regio/nationale-dorpentop-2024.html).
Ranglijsten
Het onderzoek heeft van alle kleinere woonplaatsen (7 tot 23 duizend inwoners) in Nederland ranglijsten gemaakt voor de leefbaarheid.
De top 3 met de hoogste score in leefbaarheid (2022)
- Laren
- Bergen (NH)
- Santpoort-Noord
Alle drie hebben de leefbaarheidsklasse ‘uitstekend’ gekregen.
De top 3 met de laagste score in leefbaarheid (2022)
- Rozenburg
- Delfzijl
- Werkendam
Rozenburg en Delfzijl scoren de leefbaarheidsklasse ‘voldoende’. Werkendam ‘ruim voldoende’.
De top 3 met de grootste verbetering in leefbaarheid (2014-2022)
- Oost-Souburg
- Hoensbroek
- Zundert
Deze drie plaatsen kregen de leefbaarheidsklasse ‘ruim voldoende’.
