‘Leugens KOZP over Zwartepiet en slavernij door meeste media als zoete koek verkocht’, volgens theaterwetenschapper Henk van Kuijk

Henk van Kuijk is al 12 jaar bezig een vuist te maken tegen het wegzetten van grote groepen Zwartepiet spelers (volkstheaterspelers) als blanke, discriminerende racisten. ‘Het Sinterklaasfeest is van oorsprong een volkstheater en kinderfeest waar iedereen tot 12 jaar geleden gewoon van genoot. Mensen van alle kleuren. Gespeeld door organisaties van creatieve, enthousiaste vrijwilligers. Nu brengt alleen al het gebruik van het woord Zwartepiet (Elsevier Weekmagazine – 23 oktober 2013) groepen ongeïnformeerde mensen op de been die schreeuwend en dreigend de Zwartepiet-spelers racisten noemen, zonder enige weerspraak van het overgrote deel van mainstream media en de politiek’, aldus Van Kuijk.

‘Discussie niet overdoen, maar eindelijk eens beginnen’

Henk wil zeker niet de Zwartepieten discussie overdoen, “want er is nooit echt een discussie geweest”, zo stelt hij. “Er is door een groep mensen opeens een historisch compleet onjuiste draai aan de volkstheaterfiguur van Zwartepiet gegeven. Dit heeft navolging gevonden bij een groep in de maatschappij die om het hardst ‘racisme’ riep en gewillig gehoor kreeg van vrijwel alle media en politieke partijen, zeker ook van de Premier, die opeens een grote draai maakte”, zo vindt Van Kuijk.

“Er is geen ruimte gegeven aan wetenschappers en experts die de werkelijke historie van de Zwartepiet figuur kennen. Ieder voorstel van mij en anderen om hierover mee te praten aan tafel, is door kranten, de NPO media en de commerciële omroepen genegeerd of terzijde geschoven. BNNVARA en RTL hebben Zwartepiet inmiddels geheel van het scherm gebannen.” Henk vindt dat het volkstheater weg moet uit de greep van de politiek en media, scholen en bibliotheken, en weer in alle vrijheid, conform de Grondwet, aan het volk moet worden teruggeven. Met Sinterklaas en Zwartepiet. In ere hersteld. “Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.”

‘Slavernij en Zwartepiet hebben helemaal niets met elkaar te maken’

“Hier is het ruim 12 jaar terug helemaal fout gegaan” volgens Henk van Kuijk. “Dat begon toen een Amerikaanse VN-ambassadrice Professor Verene Shepherd (Elsevier Weekmagazine – nov. 2013) op persoonlijke titel ons Sinterklaasfeest en Zwartepiet ging vergelijken met slavernij en ‘blackfacing (Wikipedia)‘ in Amerika. Het is echter in het geheel niet met elkaar te vergelijken. De werkelijke geschiedenis van Zwartepiet (Wikipedia) is zeer uiteenlopend, maar heeft al vanuit de Middeleeuwen verbinding met deze volksfiguur. En dat is toch al ver voor de slavernij.

Het zwart heeft de functie van een masker, en is helemaal geen huid. In Litouwen zag Henk bijgaande maskers in een agrarisch museum, uit 1200. Als de boeren in de donkere dagen van december ermee over de akkers liepen, dan konden zij de boze geesten bezweren, en kregen ze een goede oogst, zo vertelde de medewerker van het museum.

Al Jolson

Muzikant Al Jolson introduceerde in Amerika rond 1930 voor het eerst donkere mensen op het podium, als dansers in zijn musical shows, dat waren nog zwart geschminkte blanken. Hij plaveide voorzichtig de weg naar theateremancipatie voor kleurlingen. Maar dat heeft helemaal niets te maken met de Europese vorm van het volkstheaterspel. Wel is de Kerstman (Santaclaus) afgeleid van de Europese Sinterklaas.

‘De echte geschiedenis mag bij de NPO niet verteld worden’

“De donkere figuur heeft zijn oorsprong in de middeleeuwen in Midden-Europa. Aan deze als duivel beschouwde figuur is later door het Christendom een vriendelijke, oude bisschop toegevoegd om de heidense uiting met het masker te temperen”, weet Van Kuijk als theaterwetenschapper.

“Op een aantal Waddeneilanden is nog wat van de oorspronkelijke figuur Zwartepiet terug te zien tijdens Sunderum en de Ouwe Sunderklaas. Ook deze feesten hebben niets met slavernij te maken en dateren uit een tijd ver daarvoor. Daarom heb ik meermaals bij diverse omroepen en programma’s gevraagd of ik vanuit mijn vakgebied hierover mocht komen vertellen. Met name bij de links georiënteerde omroepen kreeg KOZP alle ruimte, maar bij geen enkele omroep kregen ik en andere geschiedkundigen de kans de ware geschiedenis toe te lichten.”

Documentaires van Arnold-Jan Scheer met feitelijk bewijs door media genegeerd

De theaterhistorische films van Arnold-Jan Scheer, met feitelijk bewijs, werden systematisch geweerd door de NPO. Het was niet gewenst, omdat wij, blanke, autochtone westerlingen, ons blijkbaar moesten en zouden gaan schamen. Dat is pas polarisatie! Overigens, die polarisatie is slecht voor het leefklimaat in de samenleving. En die neemt verder toe. De ME bij een intocht, bizar. Daarom zeggen veel ouders: “Dit is geen feest meer, laat maar zitten.”

Ook winkeliers zijn ‘gedoe’ zat

“Zo redeneren ook vele winkeliers. De voortdurende verstoringen, met leugen, door KOZP, met steun van Amnesty nota bene, hebben de brede, verbindende openbaarheid van het theaterfeest verpest. De media controleren de feiten helemaal niet, ze peilen slechts. En praten mee. Falende journalistiek, al veertien jaar.”

Ombudsvrouw NPO laat afweten

Henk vroeg de Ombudsvrouw van de NPO tot twee keer toe of de NPO vindt dat het spelen van Sint en Zwartepiet racistisch is. Hij kreeg geen antwoord. Hij vroeg het tot twee keer toe aan Amnesty, en hun bewijs, hij kreeg geen antwoord, en zegde zijn lidmaatschap op.

Professor Pinto, hoogleraar Interculturele Studies, stelt al een aantal jaren, dat de beleidsmakers en media migranten hebben “verwend” met een te grote toegeeflijkheid, en te weinig eisen. “Zo ontstaat een beperkte groep schreeuwers die steeds hogere eisen stelt, zegt hij. Met subsidie, nota bene. Zij die zelf volop en in alle vrijheid het recht krijgen hun culturele en religieuze feesten te vieren.” 

Verene Sheperd wil echte traditie niet kennen

De Jamaicaanse Verene Sheperd stelde destijds een Sinterklaasfeest te zullen bezoeken in Nederland en nader onderzoek naar het feest te doen. Een uitnodiging voor een Sinterklaasintocht heeft ze echter afgewezen en dat nadere onderzoek is uitgebleven (NOS – 22 oktober 2013). Zij sprak zich overigens ook niet uit namens de VN, maar als persoon. Wel kwam er kort na haar opmerkingen het vijfjaarlijkse VN-rapport over racisme en discriminatie voor Nederland. Daarin werd Zwartepiet voor het eerst als uiting van racisme benoemd.

Brief VN-rapporteurs

In een brief van 4 VN-rapporteurs (Scribd.com – 19 januari 2013) aan de Nederlandse regering wordt gesproken over ‘de viering van Zwartepiet als onderdeel van het Sint Nikolaasfeest dat voorafgaat aan de Kerstman (Santa Klaus).’ De ongefundeerde beschuldigingen vliegen in die brief in het rond.

Zo zouden Nederlanders op die manier mensen van Afrikaanse afkomst als tweederangs burgers wegzetten en ze als minderwaardig behandelen in de Nederlandse samenleving. De pruik van Piet zou een Afro kapsel zijn en met de rode lippen en het zwarte gezicht zou Zwartepiet als idioot en knecht van de Kerstman (letterlijk vertaald uit de brief) doen terugverwijzen naar het slavernijverleden van Afrikanen, waarin Nederland een aandeel heeft gehad.

Henk vertelde dat hij vroeger als klein kind wat bang was voor Zwartepiet, die speelde toen nog een dreigende rol. Later werd hij meer een clown en grote steun voor de krakkemikkige Sint. En bepaald niet onderdanig.  

‘Juist een grote kindervriend’

De laatste 40 jaar is Zwartepiet vooral een kindervriend in kostuums met gouden oorringen. “Iets wat een echte slaaf nooit gedragen zou hebben”, voegt Henk toe. “Die had een ijzeren ring om zijn nek. Hij is slim, grappig, lenig en clownesk, muzikaal en vooral vrijgevig en creatief. Verbindend, eigenlijk de ideale mens! Binnen een theatervoorstelling met als boodschap: geven, geven en geven. Niks geen hatelijke karikatuur. Bij de acties van KOZP is er is geen sprake van demonstraties, maar van verstoringen van vrij theater, een overtreding van artikel 1 en 7 van de Grondwet. Dat is dus strafbaar.”

Overigens, uiterst vreemd is het ook dat KOZP en de meelopende media en politiek toch erg duidelijk op de Nederlandse Antillen en in Suriname prachtig zouden kunnen zien hoe de Europese vorm van het volkstheaterspel een eigen tropische, culturele vorm heeft gekregen, met veel dans en eigen muziek en een witgeschminkte Sinterklaas en zeer gelijkwaardige, acrobatische Zwartepiet. 

Henk van Kuijk: ‘Racisme bestaat, maar racismepopulisme ook’

“Het is goed om te beseffen dat racisme bestaat en bestreden dient te worden”, zegt Henk, “maar dan wel op basis van de juiste, juridische gronden en accurate informatie en onderzoek. Dus niet vanwege het geschreeuw van bijvoorbeeld Akwasi, die alleen aandacht verwierf door op te roepen (letterlijk) tegen Zwartepiet-spelers aan te zullen schoppen en deze als racisten weg te zetten. Dat mainstream media deze man een steeds groter podium gaven en belangrijker maakten, zorgde voor een populistische beweging die zonder enige vorm van historisch besef de ruimte kreeg een prachtig kinderfeest aan slavernij te koppelen en er een schaamtefeest van te maken. Dat noem ik dus racismepopulisme”, aldus Van Kuijk.

“Overigens is er geen rechter in Nederland die Zwarte Piet als racistische uiting heeft veroordeeld. Er is dus ook geen juridische basis deze uiting van volkstheater te bestrijden”, betoogt Van Kuijk. “Akwasi zelf is overigens wel veroordeeld vanwege zijn opruiende teksten. Hij moest deze verwijderen en mocht deze niet meer uitspreken. Akwasi heeft excuses gemaakt, maar zijn opruiende speech op de Dam bleef gewoon op Facebook staan. Het Openbaar Ministerie heeft aangifte hiertegen steeds geseponeerd om de reden dat hij ‘al spijt had betuigd’.”

Historisch besef is goed maar schaamtecultuur is doorgeslagen

Besef van de feiten van de geschiedenis is van groot belang om een eerlijke en transparante discussie met elkaar te kunnen voeren over gevoelige onderwerpen, zoals slavernij. Henk wil ook niets afdoen aan het leed dat door slavernij is aangedaan.

“Dat is een ander hoofdstuk uit onze geschiedenis met zijn eigen feiten en dient ook op basis daarvan gezien en beoordeeld worden. Het is dan raar om losstaande, culture uitingen erbij te slepen omdat de kleur zwart erin voorkomt. Er is ons door de relatief kleine, fanatieke groep van KOZP een schuldgevoel rond Zwartepiet aangepraat dat totaal niet passend is. En daar is in de hoop op een hype, door veel media voeding aan gegeven. En nu leven wij als autochtone bevolking in een schaamtecultuur waarbij opeens alles fout is. Het is doorgeslagen”, zo besluit Van Kuijk.

Hij vindt ook dat het tijd wordt dat de media en de politiek, schoolbesturen en bibliotheken, zich gaan afvragen waarom ze kritiekloos en zonder onderzoek met die grote leugen zijn meegegaan, en geen enkel podium boden aan degenen die de echte historie als basis gebruikten. Grote groepen vrijwilligers zijn klakkeloos jarenlang weggezet als racisten. En het wordt hoog tijd dat dit wordt rechtgezet.   

Open voor gesprek

Overigens blijft Henk van Kuijk open staan voor een serieus gesprek met de media, mits hem een eerlijke kans geboden wordt de feiten te mogen voorleggen.

Voor eigen onderzoek

Onlangs verscheen het boek “Sint Nicolaas en de verborgen geschiedenis van Europa”, door Michiel C. de Jong & Francesco Pepe. Een interessante bron met onomstotelijk, wetenschappelijk bewijs van de eeuwenoude, religieuze tradities van de zwart gemaskerde figuur en het ontbreken van enig geschiedkundige koppeling met de slavernij.