Binnenland – Het is al een tijd bekend dat er een medicijnen tekort is. Wie regelmatig medicijnen slikt komt steeds vaker voor niets bij de apotheek. Het medicijn is niet geleverd, de patiënt krijgt een ander merk of een andere verpakking. Naast dat er medicijnen niet verkrijgbaar zijn, blijkt dat er voor de kleinere verpakkingen moet worden bijbetaald. De apotheker adviseert dan een grotere verpakking, of zwaarder medicijn dat minder vaak moet worden ingenomen, maar waarvoor men dan niet hoeft bij te betalen. Dit gaat doorgaans zonder overleg met een huisarts. Veel mensen klagen over het feit dat medicijnen steeds minder verkrijgbaar zijn, men een ander merk krijgt en er meer moet worden bijbetaald, wat niet vergoed wordt.
Waren er in 2007 nog 162 medicijnen niet verkrijgbaar, in 2017 was dat al gestegen naar 732 medicijnen die niet verkrijgbaar waren. Vorig jaar is dat aantal gestegen naar 769, dat is 5 procent meer. En dit aantal zal nog blijven stijgen. Volgens de apothekersorganisatie KNMP is het dweilen met de kraan open. Ook de apothekers hebben er enorme last van. Zij zijn het eerste aanspreekpunt wanneer de patiënt het gebruikelijke medicijn niet kan krijgen. Regelmatig krijgt de patiënt een ander doosje van een ander merk. De apotheek moet steeds zoeken naar een alternatief en de teleurstellingen van patiënten aanhoren of het gebruik van het andere medicijn uitleggen.
Meldpunt
Wanneer er medicijnen landelijk niet beschikbaar zijn en tekorten langer gaan duren dan 14 dagen, wordt dit gemeld op het meldingsloket van het KNMP voor beschikbaarheid van geneesmiddelen. Daar kunt u terug vinden welke middelen er niet verkrijgbaar zijn, hoe dat komt en hoelang het gaat duren en of er een oplossing voor is.
Zorgverzekering
Via het preferentiebeleid mogen zorgverzekeraars per werkzame stof maar één geneesmiddel aanwijzen dat zij vergoeden. Wanneer dit middel niet aanwezig is, mag de apotheker zonder de toestemming van de verzekeraar geen ander middel mee geven. Apothekers moeten bij 580.000 voorschriften op zoek naar een alternatief, dit blijkt uit de Monitor niet leverbare preferente middelen van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK).
Het steeds wisselen van medicijnen van een ander merk dat wel beschikbaar is, leidt tot veel ergernis bij patiënten. Andere merken kunnen bijvoorbeeld een net andere werking hebben dan het merk waar de patiënt aan gewent is. Vaak heeft de (huis)arts voor een patiënt een bepaald merk voorgeschreven, wat in het dossier vermeld staat. Wanneer dit merk, wat men misschien al jaren naar tevredenheid slikte, niet verkrijgbaar is en een ander merk niet of onvoldoende werkt, zal de patiënt met de arts moeten overleggen of er een ander medicijn is dat wel voldoende werkt.
Er zijn medicijnen kenmerkend voor een bepaalde ziekte en door steeds te moeten afwisselen heeft dit als gevolg dat de patiënt meer of andere, ernstige klachten kan krijgen.
Anticonceptiepil voor Parkinson
In 2018 was er veel te doen over het middel evodopa/carbidopa. Een anticonceptiepil wat ook gebruikt wordt voor mensen met de ziekte van Parkinson. Deze pillen werden zelfs op Marktplaats te koop aangeboden. Ook het middel refusal wat gebruikt wordt bij alcoholverslaving was een tijd niet leverbaar. Ook middelen als oogpreperaten en antibiotica zijn slecht leverbaar.
Oorzaak tekorten
Volgens de KNMP komen te korten onder andere door de wet geneesmiddelenprijzen het preferentiebeleid van zorgverzekeraars waardoor de prijzen flink gedaald zijn.
De Rijksoverheid heeft maatregelen getroffen zodat de prijzen van medicijnen niet elk jaar met minimaal 10% zouden stijgen. Daarom heeft de Rijksoverheid afspraken gemaakt met zorgverzekeraars, artsen en apothekers om de kosten van geneesmiddelen te beheersen.
Het kabinet Rutte 3 wil de kosten van geneesmiddelen beheersen. Er zijn daarom door de minister van Medische zorg en sport maatregelen voorgesteld.
Zo zou de wet geneesmiddelenprijzen aangepast moeten worden.
Het geneesmiddelenvergoedingssysteem moest worden gemoderniseerd.
Een limiet op de bijbetaling van geneesmiddelen door patiënten van €250,-
Er moeten meer onderhandelingen komen tussen fabrikanten en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Er moet meer duidelijkheid komen over wanneer apothekers zelf geneesmiddelen kunnen maken.
Dit zou uiteindelijk zorgen voor een besparing van € 467 miljoen per jaar in 2022.
Maximum prijzen
Er gelden in Nederland maximum prijzen voor geneesmiddelen. Daarvoor is er de wet geneesmiddelenprijzen. De prijs wordt bepaald door het gemiddelde te nemen van de prijzen voor vergelijkbare geneesmiddelen in Duitsland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. In Duitsland zijn veel medicijnen duurder waardoor de prijs in Nederland ook hoger wordt. Daarom gaat de minister via een wetswijziging Duitsland vervangen door Noorwegen waardoor de prijzen in Nederland lager moeten worden.
De wetswijziging zou hiermee alleen al op medicijnen die buiten het ziekenhuis worden toegepast een besparing van €160 miljoen op leveren. Binnen het ziekenhuis wordt er ook bespaart op geneesmiddelen.
Bijbetalen
Het komt ook steeds vaker voor dat patiënten bij moeten betalen omdat een geneesmiddel niet beschikbaar is. Dit komt omdat een medicijn soms uit het buitenland geïmporteerd wordt en de zorgverzekeraar niet of niet volledig vergoed.
De zorgverzekeraars hebben afspraken met apothekers over bepaalde medicijnen die een voorkeur hebben. De verzekeraar vergoed dat medicijn dan volledig. Wil je een ander medicijn, dan moet je soms bijbetalen. Er zijn met de minister en zorgverzekeraars afspraken gemaakt dat een arts een medische noodzaak kan voorschrijven voor een bepaald (merk)medicijn. Maar wanneer dat bepaalde (merk )medicijn ook niet meer verkrijgbaar is, krijgt de patiënt bij de apotheek alsnog een vervangend medicijn.
Regelmatig worden er patiënten weggestuurd omdat medicijnen niet op voorraad zijn. Voor zeker 2 procent wordt er geen andere oplossing gevonden in vervanging van een medicijn. Sommige patiënten moeten op een andere behandeling overstappen of geneesmiddelen worden uit het buitenland gehaald. De patiënten draaien op voor de kosten, omdat die medicijnen niet altijd worden vergoed door de zorgverzekeraars
Aanpassing geneesmiddelenvergoedingssysteem
Medicijnen die men bij de apotheek haalt worden alleen vergoed wanneer deze zijn geregistreerd en in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) staan.
Hierin zitten zo’n 500 verschillende groepen van medicijnen. Medicijnen die binnen een groep zitten zijn onderling vervangbaar. Voor iedere groep staat een maximale vergoeding. Wanneer het medicijn duurder is dan de limiet, moet de patiënt zelf het verschil bijbetalen. Er wordt gekeken door het VWS of de groep met medicijnen en de vergoeding die daarbij hoort nog voldoen. Omdat er op dit moment bij sommige groepen de vergoeding te laag is moeten patiënten nog bij betalen. Er is veel concurrentie op de markt waardoor de vergoedingslimiet omlaag kan. Dit moet leiden tot een GVS die bestand is tegen de toekomst en een besparing van €140 miljoen vanaf 2022.
Geen aantrekkelijke markt
Volgens de KNMP is Nederland voor medicijnfabrikanten geen aantrekkelijke markt omdat de prijzen van medicijnen in Nederland zo laag zijn. De fabrikanten zouden hun voorraden bewust laag houden, waardoor er tekorten ontstaan.
Aan de ene kant wordt er door het kabinet getracht de medicijnen voor patiënten betaalbaar te houden, wat blijkbaar uiteindelijk leidt tot een tekort aan medicijnen.
Er is wel vaker sprake van een tijdelijk tekort aan medicijnen. Dit kan veroorzaakt worden door productieproblemen of omdat er meer vraag is naar een middel. Het kost de fabrikant veel geld om er een ruime voorraad medicijnen op na te houden. De fabrikanten leveren vaak net op tijd, waardoor de groothandel ook geen voorraden meer heeft. Dit zorgt voor vertraging in productie of in het transport waardoor medicijnen tijdelijk niet beschikbaar zijn.
In 70% is de oorzaak dat er medicijnen helemaal van de de markt worden gehaald, om economische redenen. Omdat de prijzen in Nederland van simpele medicijnen goedkoop zijn, verdwijnen deze van de Nederlandse markt. Omdat er in Nederland in vergelijking met andere landen een laag aantal inwoners is, waardoor de consumptie van medicijnen dus ook minder is, is Nederland niet meer zo interessant voor het afzetgebied van medicijnfabrikanten.
Gevolg voor patiënten en apothekers
Het tekort aan medicijnen begint een steeds groter probleem te worden voor patiënten.
Maar ook voor apothekers is het een groter wordend probleem, omdat zij voor steeds meer medicijnen alternatieven moeten zoeken. Het kost hen veel tijd om oplossingen te zoeken om de gevolgen voor de patiënten te beperken.
Het lijkt een steeds groter wordend probleem waarvan dé oplossing nog niet in zicht lijkt te zijn.
Wat kan de apotheker doen?
De apotheker kan uitwijken naar hetzelfde geneesmiddel van een andere leverancier (substitutie).
Een alternatief geneesmiddel voor dezelfde indicatie voorstellen.
Het geneesmiddel importeren uit een land waar het wel beschikbaar is. Het middel beschikbaar maken met een apotheekbereiding.
Apothekers werken keihard zodat 99% van de problemen wordt opgelost. Dit zorgt dat de gevolgen voor de patiënten beperkt blijven.
Doordat de apothekers hier veel tijd aan kwijt zijn, kunnen zij niet hun tijd besteden aan patiënten. De schatting is dat dit zo’n 1,5 tot 2 miljoen Euro kost.
De uitvoeringskosten staan niet meer in verhouding met het prijsvoordeel omdat de prijzen van generieke medicijnen fors zijn gedaald. Het gaat hier om tientallen miljoenen Euro’s.
