Op dinsdag 2 januari 2024 viert het Nationaal Archief de jaarlijkse Openbaarheidsdag. Met het nieuwe kalenderjaar worden weer tienduizenden archiefstukken openbaar, die tot dan toe alleen onder voorwaarden in te zien waren. U bent van harte uitgenodigd om onderzoek te komen doen in de vrijgekomen stukken.
Tweede Wereldoorlog en de nasleep daarvan
Dit jaar wordt er veel materiaal over de Tweede Wereldoorlog en zijn nasleep openbaar. Niet alleen over de spannende geschiedenissen van zogeheten Engelandvaarders en hun spionageactiviteiten; maar we krijgen ook wat meer inzicht in ingewikkelde vragen over het terughalen van Nederlanders, vaak Joden, naar Nederland vanuit heel Europa. Wie krijgt er voorrang en wie betaalt de reis?
Black Tulip
Na de oorlog begint de Nederlandse regering Operatie Black Tulip. De bedoeling is om alle inwoners met een Duitse nationaliteit uit te zetten naar Duitsland. De Vreemdelingendienst zet hiervoor onder andere interneringskamp Mariënbosch bij Nijmegen op. Documenten over het inrichten van die kamp zijn nu voor iedereen in te zien, net als twee Duitse brieven die ene ‘Walli’ vanuit het kamp schreef aan haar geliefde.
Japanse oorlogsmisdadigers
Dit jaar vallen er een aantal dossiers vrij die iets laten zien van de misdaden die door de Japanse bezetter in 1942-1945 zijn gepleegd in het toenmalige Nederlands-Indië. Ook komen er dossiers vrij over hun berechting. Een onderzoek gaat over de verantwoordelijken voor een aantal bordelen in Semarang. Hierin werden Nederlandse vrouwen gedwongen tot prostitutie.
Dekolonisatieoorlog
Over het optreden van Nederlanders en het Nederlandse leger tijdens de dekolonisatieoorlog in Indonesië komt jaarlijks meer informatie beschikbaar. Dit jaar onder andere een bijzonder gruwelijk verhaal over een transport van Indonesische krijgsgevangenen in 1948. In afgesloten goederenwagons worden zij vanuit het dorp Bondowoso in het oosten van Java vervoerd naar Surabaya. 46 van de 100 Indonesiërs overleven de helse tocht niet. Deze dramatische ‘Bondowoso-affaire’ leidt tot grote (internationale) verontwaardiging.
Koningshuis
In 1948 doet koningin Wilhelmina na 50 jaar afstand van de troon. De plechtigheden rondom de inhuldiging van Juliana worden minutieus voorbereid; het archief van het Kabinet der Koningin is daar de stille getuige van. En nu is voor iedereen te volgen hoe de beroemde woorden “Wie ben ik, dat ik dit doen mag?” tot stand zijn gekomen.
Ministerraad
Net als elk jaar worden ook nu weer ministerraadnotulen vrij opvraagbaar. Dit keer van het jaar 1998. Een beschrijving van de belangrijkste stukken volgt nog. Houd hiervoor deze website van het Nationaal Archief in de gaten.
Overig
Verder nog een interessant inkijkje in de internationale diplomatie rondom het uitnodigen van de onlangs overleden toenmalige Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur Henry Kissinger op de Bilderberg conferentie in Zweden in 1973. De Zweedse regering steekt hier een stokje voor, vanwege de grote bezwaren die zij had tegen het optreden van Amerika in Vietnam.
En u kunt alles te weten komen over een in 1953 door TNO ingestelde commissie voor het verrichten van onderzoek met betrekking tot de bereiding van volvette Goudse boerenkaas.
Duizenden pagina’s archief
De totale lijst met archiefstukken die in 2024 vrijkomen is lang, meer dan 1100 pagina’s. Daarom heeft het Nationaal Archief een voorselectie gemaakt van interessante geschiedenissen:
