Amsterdam – Corona zorgt er dit jaar, net zoals vorig jaar, voor dat er een algeheel verbod op oudejaarsvuurwerk geldt in Nederland. Het advies om de jaarwisseling niet met anderen te vieren, afstand te bewaren en sympathie voor de zorg heeft vorig jaar voor 70% minder vuurwerkletsel gezorgd.
Minder druk, meer jonge slachtoffers
Het verbod heeft dus geleid tot minder drukte bij de Spoedeisende Hulp en de huisartsenposten. Maar ondanks het verbod zijn er afgelopen jaarwisseling 385 personen geweest die medische zorg nodig hadden. Daarvan was twee derde onder de 20 jaar en 45% was onder de 15 jaar, merendeel jongens.1 Dat is meer dan in andere jaren. Hoe is dit mogelijk en vooral te voorkomen?
Wettelijke regelgeving rondom vuurwerk
Tot de leeftijd van 12 jaar geldt een algemeen verbod om vuurwerk af te steken. In de leeftijd van 12- 16 jaar mag fop- en schertsvuurwerk (categorie F1) worden afgestoken maar geldt een verbod voor het afsteken van oudejaars consumentenvuurwerk (categorie F2). En sinds 2020 geldt er ook een algeheel verbod op afsteken van vuurpijlen, enkelschotsbuizen/single shots en knalvuurwerk. Tijdens de afgelopen jaarwisseling gold daarnaast nog een algeheel vuurwerkwerkverbod, behalve voor fop- en schertsvuurwerk. Ditzelfde geldt ook voor de komende jaarwisseling in verband met de coronapandemie.
Meeste vuurwerkletsel veroorzaakt door gedrag
Door het verbod op consumentenvuurwerk is er minder vuurwerk afgestoken, wat voor minder vuurwerkletsel heeft gezorgd. F1 vuurwerk (sterretjes en grondbloemen) viel niet onder het verbod en is dan ook meer afgestoken. Met het afsteken van F1 vuurwerk waant men zich veilig, zowel de afsteker als de omstander. Er wordt mee gegooid, gestunt of uit de hand afgestoken en er werden afgelopen jaar minder veiligheidsmaatregelen getroffen zoals het opzetten van een vuurwerkbril, zowel bij de afsteker, omstander als hun kinderen. Dat zien we ook terug in de cijfers, twee derde deel van de letsels werd veroorzaakt door gedrag. Opmerkelijk is dat zowel kinderen, jongeren als ouders zich niet aan de regels houden.
Zijn ouders en kinderen zich voldoende bewust van bestaande regelgeving?
Martijntje Bakker – directeur/bestuurder VeiligheidNL – “Ook bij een vuurwerkverbod blijft voorlichting een punt van aandacht richting ouders, jongeren en kinderen als het gaat om de regels en maatregelen die genomen kunnen worden. Op de basisscholen hebben we ook dit jaar hieraan weer aandacht besteed met het lespakket 4vuurwerkveilig.” Lastiger is de groep die illegaal vuurwerk of zwaar illegaal vuurwerk afsteekt. Ook al is er een verbod, ze blijven (zwaar) illegaal vuurwerk aanschaffen/afsteken. Ook afgelopen jaar is er door het verbod relatief meer illegaal vuurwerk afgestoken. Ouders en handhaving kunnen hierin een belangrijke rol spelen.
Veel jonge vuurwerkslachtoffers ondanks verbod
Tijdens de jaarwisseling 2020-2021 werden de meeste vuurwerkletsels bij jonge kinderen (onder de 10 jaar) opgelopen door F1 vuurwerk, vooral door sterretjes en grondbloemen. Kinderen van 10-14 jaar raakten, behalve door grondbloemen, meestal gewond door vuurpijlen, knalvuurwerk en zwaar illegaal vuurwerk. Kinderen in de leeftijdsgroep 15-19 jaar raakten veelal gewond door vuurpijlen, knalvuurwerk, zwaar illegaal vuurwerk en carbid (een derde deel van alle carbidletsels).
Veel letsel door illegaal vuurwerk
Vier op de tien SEH-bezoekers die gewond raakten door zwaar illegaal vuurwerk vielen in de leeftijdsgroep 10-20 jaar, en vier op de tien in de leeftijdsgroep 20-39 jaar. Dat is relatief gezien meer dan het jaar daarvoor (35%), in absolute zin waren het minder slachtoffers omdat het aantal vuurwerkslachtoffers met 70% is gedaald. Vooral nitraten en cobra’s zorgden voor veel letsels.
Gevonden vuurwerk
Vuurwerkgewonden boven de 20 jaar raakten het meest gewond door afsteken van zwaar illegaal vuurwerk of carbid schieten. De meeste letsels door gevonden vuurwerk werden opgelopen door 10-14 jarigen. Dit gaat grotendeels om zwaar illegaal vuurwerk dat veelal op nieuwjaarsdag wordt gevonden en opnieuw wordt aangestoken.