Hoe is het toch mogelijk dat we ons in Nederland om alles druk maken wat naar belediging of discriminatie riekt, maar niemand zijn vraagtekens lijkt te zetten bij de Participatiewet? De problemen rondom deze wet beginnen zich op te stapelen en steeds meer gemeenten kunnen de kosten voor de uitvoering niet langer ophoesten. Deze wet, waar uitsluitend werkgevers van profiteren, is een geldverslindend en mensonterend monster geworden!
“Die mensen mogen ook wel eens iets doen”
In 2015, toen de economische crisis op zijn hoogtepunt was, is deze wet van kracht gegaan. De crisis had een hoop slachtoffers geëist en aangezien er niet werd geïnvesteerd, maar juist bezuinigd, was het dramatisch gesteld met de werkgelegenheid. Steeds meer mensen belandden hierdoor in de bijstand. De oplossing van kabinet Rutte: Geef de slachtoffers de schuld en zet ze weg als profiteurs. Er werd een wet gecreëerd, die op slechts één idee gebaseerd is: “Die mensen mogen ook wel eens iets doen voor het geld dat ze krijgen.”
Om in aanmerking te komen voor het recht op bijstand, moet er aan een paar voorwaarden worden voldaan. Zo mag het niet je eigen schuld zijn, dat je je baan bent kwijtgeraakt, moet je kunnen aantonen dat je veelvuldig gesolliciteerd hebt en dus iedere keer een afwijzing hebt ontvangen en mag je vrijwel geen eigen vermogen meer hebben. Alsof het nog niet vreselijk genoeg is als je aan die eisen voldoet, wordt je vervolgens vrijwel ieder recht ontnomen en krijg je een pakket aan verplichtingen, waar haast onmogelijk aan kan worden voldaan.
Ongelijke behandeling
De Participatiewet verplicht gemeenten om aan re-integratie te werken. Mensen moeten tenslotte de bijstand uit. Er wordt door gemeenten een tweedeling gemaakt tussen mensen waar ze wel en niet “iets mee kunnen”. Zo geldt dat de één veel meer moet doen voor een uitkering dan een ander. Ben je boven de 40 en heb je een goede opleiding en jarenlange werkervaring? Dan word er veel meer van je gevraagd, dan als je bijvoorbeeld nog nooit een dag gewerkt hebt, een verslaving hebt of de taal niet goed spreekt.
De gemeente gaat actief aan de slag met mensen die de grootste kans hebben om zelfstandig uit de bijstand te komen. Je zou denken dat nu de economie aantrekt, die mensen de minste begeleiding nodig hebben, maar in de praktijk is dat dus anders. Juist die mensen worden in maanden durende trajecten geplaatst (die nuttiger zouden zijn voor de minder kansrijken) en gedwongen onbetaalde arbeid te verrichten.
Natuurlijk moet er daarnaast actief gesolliciteerd worden. De gemeente verwacht dat iemand gemiddeld 20 uur per week besteedt aan solliciteren. Behoor je tot de meest kansrijke, dan wordt er verwacht dat je daarnaast vrijwilligerswerk doet bij een door de gemeente goedgekeurde stichting of organisatie, deelneemt aan trajecten en maandenlang arbeid verricht met behoud van uitkering. Zo ontstaat er grote ongelijkheid tussen wat iemand moet doen om een uitkering te mogen ontvangen. De ene persoon moet naast het solliciteren 36 uur werk verrichten, terwijl bij een ander alleen solliciteren voldoende is.
Criminelen hebben meer rechten dan werklozen
De Participatiewet lijkt een oorlogsverklaring aan de langdurig werkloze. Er is geen groep mensen in Nederland, die harder aangepakt wordt dan de sociaal zwaksten. Zo is er geen verdenking of huiszoekingsbevel nodig om het huis van iemand met een uitkering binnen te vallen. Je hebt het recht om de controleurs te weigeren, maar dan vervalt per direct je recht op bijstand, dus dat is eigenlijk geen optie.
In plaats van zwijgrecht, heb je een inlichtingenplicht. Om te voorkomen om van fraude beticht te worden, ben je verplicht om alles wat je doet, door te geven aan de gemeente. Niet alleen ziekte of een meer dagen durend uitje moet gemeld worden, maar ook als je een nieuwe relatie krijgt, of regelmatig bij iemand anders eet. Ook mag je niet zomaar iemand helpen. Je moet eerst toestemming van de gemeente hiervoor hebben. Geef je niet door dat je je buurman helpt met de tuin, dan loop je het risico van fraude beschuldigd te worden.
Omgekeerde bewijslast
Waar criminelen onschuldig zijn tot het tegendeel bewezen is, geldt voor mensen met een bijstandsuitkering een omgekeerde bewijslast. Als de gemeente je ervan verdenkt dat je iets doet, waar je op wat voor manier dan ook financieel gewin bij zou kunnen hebben, dan wordt de uitkering stopgezet en worden boetes opgelegd, die kunnen oplopen tot 100.000 euro. Het is vervolgens aan de beschuldigde om zijn onschuld te bewijzen. Lukt je dat niet? Dan kom je nooit meer van die schuld af, want voor dat type schuld, is geen hulptraject mogelijk. Natuurlijk kan je naar de rechter stappen, als de gemeente je onterecht zo’n boete oplegt, maar zie die maanden tussen het stopzetten van de uitkering tot de uitspraak maar eens te overbruggen.
Dwangarbeid
Het meest geldverslindende onderdeel van de Participatiewet, is de onbetaalde werkplicht. Je moet er wat voor overhebben om mensen in armoede te laten leven, lijkt het motto.
Het vreemde is, dat er kosten noch moeite worden gespaard om mensen bezig te houden, maar dat het uitgangspunt niet is dat mensen en/of de gemeente er financieel gewin bij hebben. Of dat men daadwerkelijk uit de bijstand wordt geholpen. Mensen met een uitkering worden “taakstraffen”’ opgelegd. Niet van 120 uur, zoals bij een gemiddelde crimineel, maar een veelvoud daarvan. Vaak bij dezelfde soort bedrijven en instanties.
Gemeenten zijn alleen maar méér geld kwijt
Werkgevers die iemand vanuit de bijstand aannemen, kunnen van de gemeente loonsubsidie krijgen. De gemeente draagt dan nog maandenlang bij aan de loonkosten, die hoger kunnen uitvallen dan het bedrag voor een uitkering.
Ook worden er deals gesloten met bedrijven en instanties om mensen een paar maanden met behoud van uitkering aan het werk te zetten. De gemeente vergoedt dan de reiskosten, dus is sowieso meer geld kwijt aan het “gratis” werk. En de uitkering loopt dan gewoon door.
Het nieuwe plan van Rutte
Nu wil Rutte dat het mogelijk wordt gemaakt voor werkgevers om minder dan het minimumloon te betalen voor werknemers uit de bijstand. Het is aan de gemeente, om het loon aan te vullen tot het minimum. Zo is er dus haast geen mogelijkheid om nog uit de situatie van financieel afhankelijke te komen. Ben je arm, dan mág je geen geld verdienen voor het werk dat je verricht, lijkt het. En de gemeente mag voor alle bijkomende kosten opdraaien? Wie schiet daar iets mee op?
Alleen werkgevers hebben profijt
Werkgevers die gebruik maken van de mogelijkheid om mensen met behoud van uitkering voor hen te laten werken of subsidie als bijdrage voor de loonkosten ontvangen, moeten overeenkomen dat na die proefperiode (die maandenlang mag duren), de werknemer een (tijdelijk) contract krijgt. In de praktijk blijkt dit zelden te gebeuren. Na zo’n periode, die soms kan oplopen tot een jaar, komt de werkgever bijvoorbeeld met het excuus dat je voor die functie een hogere opleiding nodig hebt. Of dat zij het financieel niet aankunnen.
Werkgevers die zich meerdere malen niet aan de afspraak houden en dus misbruik maken van de mogelijkheid om werknemers “gratis” te laten werken, komen op een zwarte lijst van de gemeente. Maar gemeenten wisselen die informatie niet onderling uit. Het is dus mogelijk voor een bedrijf om vervolgens in zee te gaan met een naastgelegen gemeente. Zo kan een bedrijf dus jarenlang besparen op de loonkosten. Uiteraard komt dat ten goede van de winst van een bedrijf en kan Rutte pochen met dit mistekende beeld van economische groei.
Bijverdienen zou een betere oplossing zijn
En de oplossing lijkt zo simpel: Iedereen zou er gewin bij hebben als langdurig werklozen bij zouden mogen verdienen. Dat die mogelijkheid verruimd zou worden, zonder een maximum bedrag. Als zij bijvoorbeeld 50% zouden mogen houden van wat er bijverdiend wordt, dan maakt dat parttime werk aantrekkelijk en is het risico voor werkgevers minder groot dan met fulltime contracten. Dan schieten de werknemer én de gemeente er financieel iets mee op. De gemeente ontvangt dan immers ook 50% van wat er bijverdiend wordt. Zo zijn gemeenten uiteindelijk minder kwijt aan uitkeringen.
De bijzondere bijstand zou dan eventueel ook afgeschaft kunnen worden voor mensen die bijverdienen. Daarnaast wordt het mogelijk om zelfstandig schulden af te lossen. Dat bespaart weer op kosten voor schuldhulpverlening. En mensen verdwijnen dan pas uit de bijstand, als zij een inkomen rond het minimumloon hebben. Voor mensen die daar net onder zitten, is de gemeente nog maar een schijntje aan bijdrage kwijt, in plaats van een volledige uitkering, omdat parttime werk niet loont.
Uitkeringsgerechtigden koppelen aan vacatures
Ook zou het logisch zijn als gemeenten op een andere manier zouden samenwerken met werkgevers in de regio. Zo zou de gemeente een vacaturebank kunnen bijhouden en geschikte kandidaten kunnen koppelen aan openstaande vacatures. Op die manier zouden mensen met een uitkering niet uitsluitend beziggehouden worden, maar daadwerkelijk uit hun situatie kunnen komen en een toekomst op kunnen bouwen. Als volwaardig mens en werknemer. Zonder dat daar allerlei subsidieregelingen bij hoeven te komen. Dan zou de gemeente daadwerkelijk financieel “verlost” zijn van mensen die aan het werk gaan.
Zo zijn er een hoop verbeteringen te verzinnen, op zowel sociaal als financieel vlak. De huidige Participatiewet slaat op beide gebieden de plank compleet mis!
