Binnenland – In de justitiële inrichtingen, zoals gevangenissen en huizen van bewaring, heeft het personeel schoon genoeg van de omstandigheden waaronder gewerkt moet worden. De werkdruk is te hoog, het ziekenverzuim eveneens en de agressie tegen het personeel neemt toe. De centrale ondernemingsraad van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) spreekt van een “onhoudbare situatie”.
De afgelopen maanden heeft het personeel naar wegen gezocht om publiciteit te krijgen voor het probleem. Bewakers klapten uit de school en meldden veelvuldig misstanden zoals het binnensmokkelen van drugs en mobiele telefoons. Die verhalen werden door collega’s niet erg op prijs gesteld, omdat daarmee ook de professionaliteit en de integriteit van het personeel te grabbel werden gegooid, zo blijkt uit intern email-verkeer. De onvrede mondt nu uit in een vandaag te houden debat in de Tweede Kamer over de misstanden in de gevangenissen en klinieken.
Het management van de DJI meldde eind vorig jaar dat er een nijpend gebrek was aan plaatsen voor gedetineerden. Er waren in Nederland toen slechts 92 cellen in de gevangenissen beschikbaar en 139 plaatsen in huizen van bewaring. Even dreigden ‘zelfmelders’, veroordeelden die zich bij de politie melden omdat ze hun straf willen uitzitten, de deur te worden gewezen. Toen dat niet gebeurde vreesde het personeel voor paniek-oplossingen zoals het bijplaatsen van bedden, zo blijkt uit het interne mailverkeer. “Is dat wel veilig zo’n uitklapbedje”, vroeg een manager zich af.
Dat tekort aan plaatsen lijkt op het eerste oog een makkelijke klus om te klaren. De DJI kampt met een enorme overcapaciteit van drieduizend bedden, maar heeft tegelijkertijd ook een stevig tekort aan personeel, wat de hoge werkdruk verklaart. In het personeelsbestand zit overigens ook nog eens een groep van 500 personeelsleden waarvoor in de organisatie geen plaats is. Ze hebben niet de vaardigheden die worden verlangd.
De top van de dienst reageert wel op druk vanuit de ondernemingsraad. In november werden 140 werknemers extra geworven, in januari nog eens 100. Daarbij werden voor de bewaking 300 mensen extra ingehuurd bij particuliere beveiligingsbedrijven. Dat zijn 540 personeelsleden op een schommelend totaal van 13.500 tot 14.000 werknemers. En dat terwijl de hele organisatie de laatste jaren afscheid heeft moeten nemen van 2700 medewerkers.
Uitstroom
Volgens de ondernemingsraad is de afvloeiing te snel gegaan. Het openstellen van vacatures bij andere overheidsdiensten heeft geleid tot een uitstroom van vooral jong personeel dat geen toekomst meer zag in het gevangeniswezen. Waar verjonging wenselijk wordt geacht, is nu vergrijzing de werkelijkheid. De gemiddelde leeftijd is volgens de ondernemingsraad al opgelopen tot boven de vijftig jaar.
Ouderen lopen lang niet alle diensten. Dat geeft extra druk op het overige personeel en die druk zorgt voor het hoge percentage ziekenverzuim van 6,8 procent, grofweg twee procent boven het gemiddelde in Nederlandse bedrijven.
Het gevangeniswezen heeft nu niet de ruimte om een oplossing te zoeken voor een groot deel van de problemen. De Tweede Kamer heeft besloten dat er voorlopig geen gevangenissen meer mogen sluiten. Die afspraak kreeg nog een tweede bepaling mee. De overcapaciteit van drieduizend bedden mocht niet worden opgevangen door hem te concentreren. In de praktijk komt het daardoor voor dat in sommige inrichtingen personeel tekort is en dat elders personeel lege bedden aan het bewaken is. Feitelijk zouden tien inrichtingen van de 54 kunnen worden gesloten. Dat betekent echter grote klappen voor de werkgelegenheid in bijvoorbeeld het oosten en noorden van het land. Zo zijn in Veenhuizen nu nog 272 plekken verhuurd aan Noorwegen voor Noorse gevangenen. Maar daar komt over anderhalf jaar een einde aan.
