Geschreven door Sinterklasfan.nl: Al scrollend op mijn mobiel valt mijn oog op een kop in het AD: “Steeds minder mensen vieren Sinterklaas, verdwijnt het feest straks helemaal?” Op de achtergrond klinkt intussen een reclame van een bekende discountketen: “Is het al bijna zover? Ja, het is al kerst bij ons! We hebben alles: van fonkelende lichtjes tot de mooiste kerstballen en alles om je tafel feestelijk te dekken. Laat de voorpret beginnen!” Het contrast kon haast niet groter: het nieuws over een verdwijnend Sinterklaasfeest, terwijl de winkels al volop in kerstsferen verkeren.
Nederlands Centrum voor Volkscultuur
We gaan even terug naar 2010. Toen bleek uit onderzoek van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur dat Nederlanders Sinterklaas zagen als hun meest belangrijke traditie. Het was hét volksfeest van Nederland, boven Koningsdag en carnaval. Wat typisch Nederlands is: in geen enkel ander land wordt het Sinterklaasfeest zo knus en uitbundig gevierd. Van de landelijke intocht tot het schoen zetten en het maken van het liefst een persoonlijk gedichtje bij een cadeautje kennen we alleen in ons land. De Sinterklaastraditie zit diep verankerd in de Nederlandse cultuur.
Vijftien jaar later lijkt Sinterklaas in het defensief gedrukt, niet omdat mensen de traditie zijn vergeten, maar door de jarenlange commotie rond Zwarte Piet. Dat beeld komt ook naar voren in het artikel van het AD.
Beeld door de media
“Opvallend is dat juist het AD zelf jarenlang actief onderdeel was van de commotie rond Zwarte Piet. In het artikel benoemt de krant dat het negatieve sentiment rond het Sinterklaasfeest ervoor zorgt dat steeds minder mensen het vieren, maar daarbij gaat het volledig voorbij aan de rol die de landelijke media zélf speelden in het versterken van dat beeld rond het traditionele Sinterklaasfeest.”
Hoe Sinterklaas doelwit werd van activisten
Wat eeuwenlang een onschuldig kinderfeest was, werd vanaf 2011 gekaapt door een kleine groep activisten uit Amsterdam die het Sinterklaasfeest tot inzet maakten van hun strijd tegen de in hun ogen racistische figuur Zwarte Piet. De boodschap dat Zwarte Piet een symbool van het slavernijverleden zou zijn, vond snel gehoor bij redacties en omroepen.
Van saamhorigheid naar onterechte schaamte
Waar het feest ooit stond voor saamhorigheid, warmte en gezelligheid, moest het plots verdedigd worden in de “Zwarte Pietendiscussie” die in feite nooit een echte discussie is geweest. De bedenkelijke rol van de landelijke media daarin heeft grote invloed gehad op het cancelen van Zwarte Piet.
De keuze van de NTR om in 2019 in het Sinterklaasjournaal Zwarte Piet volledig te schrappen, gaf een beeld dat totaal niet aansloot bij de werkelijkheid. In datzelfde jaar liep bij het merendeel van de intochten namelijk nog zo’n tachtig procent gewoon de traditionele Zwarte Piet mee. Toch zette deze stap wel de toon voor scholen, gemeenten en intochtcomités om te volgen.
Hoe Sinterklaas doelwit werd van activisten
Wat eeuwenlang een onschuldig kinderfeest was, werd vanaf 2011 gekaapt door een kleine groep activisten uit Amsterdam die het Sinterklaasfeest tot inzet maakten van hun strijd tegen de in hun ogen racistische figuur Zwarte Piet. De boodschap dat Zwarte Piet een symbool van het slavernijverleden zou zijn, vond snel gehoor bij redacties en omroepen.
Waar het feest ooit stond voor saamhorigheid, warmte en gezelligheid, moest het plots verdedigd worden in de “Zwarte Pietendiscussie” die in feite nooit een echte discussie is geweest. De bedenkelijke rol van de landelijke media daarin heeft grote invloed gehad op het cancelen van Zwarte Piet.
De keuze van de NTR om in 2019 in het Sinterklaasjournaal Zwarte Piet volledig te schrappen, gaf een beeld dat totaal niet aansloot bij de werkelijkheid. In datzelfde jaar liep bij het merendeel van de intochten namelijk nog zo’n tachtig procent gewoon de traditionele Zwarte Piet mee. Toch zette deze stap wel de toon voor scholen, gemeenten en intochtcomités om te volgen.
Sinterklaas is grotendeels uit de winkels verdwenen
De gezellige Sinterklaastijd met sfeervol ingerichte etalages en Sinterklaasversiering in het winkelcentrum is al een aantal jaren verdwenen. Wie begin december door een willekeurige winkelstraat loopt, zou bijna denken dat het Sinterklaasfeest nooit heeft bestaan. In winkels en tuincentra liggen volop kerstballen, lichtsnoeren en kunstbomen. De schappen staan vol met Santa’s en rendieren, terwijl Sinterklaasdecoratie tegenwoordig nog maar weinig zichtbaar is.
De jarenlange hetze tegen Zwarte Piet heeft het feest onterecht in een kwaad daglicht gezet, waardoor winkeliers afhaken en de Goedheiligman steeds meer terrein lijkt te verliezen aan zijn Amerikaanse tegenhanger. De commercie zet vol in op Kerst, terwijl Sinterklaas steeds meer uit beeld raakt: opmerkelijk voor een land dat nog niet zo lang geleden zijn belangrijkste traditie op grote schaal vierde.
Sinterklaas kan wel tegen een stootje, dat bewijst hij al eeuwen lang
Sinterklaas heeft het dus lastig. Van nationale trots tot mikpunt van onterechte kritiek, en dat heeft ook zijn weerslag op de organisaties van intochten in het land. In veel dorpen en steden haken vrijwilligers af, waardoor bijvoorbeeld intochten niet meer kunnen plaatsvinden. Zo werd onlangs bekend dat de intocht in Ter Heijde dit jaar niet doorgaat ,niemand wil er als roetveegpiet spelen.
Zonder Zwarte Piet is de magie grotendeels weg
De maskerade, de zwarte schmink: het is een onmisbaar onderdeel van het Sinterklaasfeest. Vooral bij intochten in dorpen, waar bekenden en familieleden voor Piet spelen, moeten deze onherkenbaar zijn. Gelukkig begrijpen ze dat bij veel intochtcomités op het platteland. Daar wordt Sinterklaas nog vaak begeleid door Zwarte Pieten, en blijven ze de traditie trouw.
Zwarte Piet en racisme: een misplaatst verband
Er is geen enkel historisch bewijs dat Zwarte Piet is ontstaan vanuit raciale bedoelingen of koloniale stereotypering. Integendeel: volkskundige studies en eeuwenoude midwintergebruiken tonen aan dat het zwart schminken al lang vóór de koloniale tijd in Europa voorkwam, vaak als onderdeel van rituele vermomming of symboliek rond goed en kwaad. Ook in omringende landen zoals Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Luxemburg maken zwart gesminkte of donker uitgedoste helpers al eeuwen deel uit van de Nikolaastradities. De oorsprong van Zwarte Piet ligt daarmee aantoonbaar in eeuwenoude Europese volkscultuur, niet in raciale denkbeelden.
Een traditie om trots op te zijn
Sinterklaas heeft vaker tegenwind gehad, maar kwam altijd sterker terug. Laten we pal staan voor ons mooie Sinterklaasfeest, een traditie die onlosmakelijk verbonden is met Nederland en onze identiteit.
Eenzelfde geluid in de landelijke media
De toon verschilt nauwelijks tussen de grote landelijke kranten en nieuwssites: al jaren klinkt dezelfde boodschap door. Het Sinterklaasfeest wordt neergezet als een traditie die langzaam verdwijnt en waar de glans vanaf is. Positieve verhalen over het feest, de saamhorigheid en gezelligheid of de duizenden vrijwilligers die het mogelijk maken, zijn zeldzaam geworden. Zo heeft de berichtgeving in de media sterk beïnvloed hoe mensen zijn gaan denken over het Sinterklaasfeest.
De bedenkelijke rol van de landelijke media in de Zwarte Piet-discussie
“Kranten als het AD, de Volkskrant, Trouw en Het Parool, samen met nieuwsplatform NU.nl, talloze regionale dagbladen en omroepen als NOS, NTR en RTL, bepaalden jarenlang de toon van de berichtgeving rond Zwarte Piet. Vanuit een gevoel van moreel gelijk werd de verslaggeving sturend en verdween de nuance uit beeld. Door steeds hetzelfde perspectief te herhalen, hebben de grote nieuwsorganisaties stevig bijgedragen aan het negatieve sentiment dat het Sinterklaasfeest vandaag de dag omringt”, sluit Sinterklaasfan.nl hun betoog af.
Bovenstaand artikel is een gastbijdrage van Sinterklaasfan.nl, een website die (bijna) alle informatie over deze Hollandse traditie bevat. Hoewel de redactie van Regio Online niet alle uitingen in dit artikel onderschrijft, is zij wel van mening dat ook deze kant van het verhaal vertelt moet worden en de herkomst en traditie van Sinterklaas en Zwarte Piet op geschiedkundige feiten gebaseerd moet zijn om weg te blijven bij de waan van de dag en niet mee te gaan in de flow van een angst en schaamtecultuur.
KOZP heeft overigens besloten na dit jaar zichzelf op te heffen omdat ‘hun doel is bereikt’. Opmerkelijk is wel dat KOZP feitelijk zelf de mensen voor wie ze zegt op te komen, nu juist heeft uitgesloten van deelname als Piet aan het Sinterklaasfeest, juist vanwege hun huidskleur (red.).