Op 21 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Dat zal inmiddels bij de meeste mensen bekend zijn. Minder aandacht is er voor het (waarschijnlijk laatste) raadgevend referendum, waarop ook gestemd mag worden. Dit referendum gaat over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (WIV), beter bekend als de “Sleepwet”.
Het referendum
Het raadgevend referendum is inmiddels weggestemd door de Tweede Kamer, maar dit referendum stond nog op de agenda. In feite zal het weinig uitmaken wat de uitkomst van het referendum is, aangezien de WIV per 1 mei in zal gaan. Waarom dan toch stemmen?
Met het stemmen kan de Nederlandse bevolking een signaal afgeven naar de overheid, hoe zij tegenover de schending van de privacy door de overheid staat. Heiligt het doel de middelen? Is de burger bereid om haar privacy in te leveren, omwille van de veiligheid? De regering heeft al aangegeven het advies van de burger naast zich neer te leggen, maar dit wordt toch moeilijker te “verkopen”, mocht er een massaal “nee” vanuit de bevolking komen.
Om een goede keuze te kunnen maken, is het van belang dat men precies weet wat de wet inhoudt. Een veel gehoorde reactie is: “Ik heb niets te verbergen, dus het maakt mij niet uit.” Maar is deze reactie wel goed doordacht?
De sleepwet
De wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten wordt door tegenstanders ook wel sleepwet genoemd, omdat deze het mogelijk maakt om al het internetverkeer van burgers af te tappen, in te zien en te bewaren. Dit kan als er een vermoeden is dat er een persoon in uw omgeving is, die een gevaar kan opleveren voor de veiligheid. Met andere woorden: Wordt iemand verdacht van terroristische ideeën of andere criminele praktijken, dan wordt er een “sleepnet” rondom die persoon uitgegooid en alle informatie van burgers in de buurt van die persoon verzameld. Er hoeft geen contact te bestaan met die persoon. Indien u bijvoorbeeld gebruik maakt van dezelfde internetprovider in die regio, is dit voldoende om afgetapt te worden door de binnenlandse veiligheidsdienst (AIVD) en de militaire inlichtingendienst (MIVD). De verzamelde gegevens kunnen drie jaar lang opgeslagen worden.
Natuurlijk moet er eerst vanuit de overheid toestemming gegeven worden. De minister van Binnenlandse Zaken, Kajsa Ollongren bepaalt of de AIVD uw gegevens mag verzamelen. De minister moet op haar beurt groen licht krijgen van een nog op te richten toetsingscommissie. In die commissie zitten twee oud-rechters en een ICT-expert. Onduidelijk is nog wie deze toetsingscommissie gaat controleren.
Gevolgen van de WIV
De AIVD heeft al de mogelijkheid om verdachte burgers, heimelijk te hacken en af te luisteren. Kwaadwillenden houden hier al rekening mee en zullen uiteraard hun best doen om zo min mogelijk informatie via deze kanalen te verspreiden. Ook zullen zij zorgen dat gevoelige informatie veel beter beveiligd is. Het is dus niet de terrorist, maar juist de argeloze burger, die op deze manier “in de problemen kan komen”. Zoekt u uit interesse op internet naar termen als Syrië of terrorisme, dan kan het dus in principe gebeuren dat de overheid straks bij u aanklopt.
De wet kan er dus toe leiden dat burgers aan “zelfcensuur” gaan doen en uit angst voor de overheid, niet meer over bepaalde onderwerpen durven te communiceren of informatie over “risicovolle onderwerpen” niet durven op te zoeken.
Er is nog een ander nadeel: De wet staat toe dat gegevens ongefilterd gedeeld mogen worden met buitenlandse geheime diensten. Zonder precies te weten welke informatie er gedeeld wordt, kan er informatie over u bij regeringen van landen terecht komen, die het minder nauw nemen met de mensenrechten. Dat kan grote gevolgen hebben. Zo is bekend dat sommige regeringen privé-informatie gebruiken om journalisten of bloggers tegen te werken, activisten te vervolgen, homoseksuelen en lesbiennes te discrimineren en de vrije meningsuiting te onderdrukken.
Amnesty
Onder andere Amnesty is tegen onderdelen van de WIV, omdat de wet onnodig de privacy en vrije meningsuiting bedreigt. Ook kunnen gegevens in verkeerde handen terechtkomen. De afgelopen jaren heeft Amnesty International samen met andere organisaties geprobeerd om de wet aangepast te krijgen. Dat is onvoldoende gelukt. Daarom steunt Amnesty het initiatief voor een referendum over de Sleepwet en roept zij op om tegen de nieuwe wet in huidige vorm te stemmen. Amnesty hoopt dat er een politiek en maatschappelijk debat op gang zal komen, voordat de wet daadwerkelijk wordt doorgevoerd.
Privacy tegenover veiligheid
Onder het mom van veiligheid worden er steeds vaker maatregelen getroffen, die haaks staan op mensenrechten en de rechtstaat. Dat blijkt uit een onderzoek van Amnesty over antiterrorismewetten in Nederland en dertien andere EU-lidstaten. “Wij mogen onze vrijheden niet laten afnemen. Niet door terroristen die onze vrije samenleving met geweld willen vernietigen en niet door politici die onze rechten willen inperken.”, aldus Amnesty.
“De overheid heeft onvoldoende aangetoond dat het noodzakelijk is voor terreurbestrijding om op grote en ongerichte schaal de communicatie van onschuldige burgers af te luisteren en zodoende inbreuk te maken op onze rechten. Maatregelen tegen terrorisme moeten gebaseerd zijn op gedegen informatie en goed politiewerk en niet op massasurveillance: het sleepnet zo ver mogelijk uitwerpen om, naar men zegt, verdachten aan te kunnen houden, is onwettig en niet efficiënt.”, schrijft Amnesty op haar website.
Hoe is dit referendum tot stand gekomen?
Wiskundestudent Tijn de Vos en vier medestudenten van de Universiteit van Amsterdam begonnen eind vorig jaar een actie om handtekeningen op te halen voor een referendum. Mede dankzij het item van Arjen Lubach in ‘Zondag met Lubach’ is het gelukt om de noodzakelijke 300.000 digitale steunbetuigingen te halen. De uitzending over de sleepwet kunt u hier terugkijken: https://www.youtube.com/watch?v=plLyjO0Qt7k
©Regio Online
