Den Haag – Met de publicatie van een probleemverkenning doet de staatscommissie parlementair stelsel vandaag verslag van de eerste fase van haar werkzaamheden. De staatscommissie heeft een analyse gemaakt van de sterke en zwakke punten van de Nederlandse parlementaire democratie.
De commissie heeft niet alleen gekeken naar de ontwikkeling van het parlementair stelsel in Nederland, maar ook naar belangrijke ontwikkelingen in politiek en samenleving die invloed hebben op de manier waarop het parlementair stelsel functioneert.
Dit zijn de thema’s die de staatscommissie dit en volgend jaar verder wil gaan onderzoeken en bespreken met burgers en deskundigen:
1. Het principe van vertegenwoordiging
Worden en voelen mensen zich nog wel goed vertegenwoordigd door de leden van de Eerste en de Tweede Kamer? Kunnen zij er vertrouwen in hebben dat hun belangen zo goed mogelijk worden behartigd?
2. De rol van politieke partijen
Politieke partijen verbinden de samenleving met de politiek maar lijden aan functieverlies. Ze hebben nog maar weinig leden (2,3% van de kiesgerechtigde bevolking) en moeten uit die leden dan geschikte kandidaten zoeken. Dat is niet goed voor het vertegenwoordigend stelsel.
3. De kabinetsformatie
Bij de verkiezingen kiezen de mensen een nieuwe Tweede Kamer, maar geen nieuw kabinet. Formaties duren vaak (erg) lang in Nederland en het is een gesloten proces. Kan dat niet anders, sneller en transparanter? Moeten de kiezers niet meer invloed krijgen op de kabinetsformatie?
4. De weerbaarheid van de democratie
De democratie kan wel wat hebben. Maar toch, moet onze democratische rechtsstaat niet beter worden beschermd tegen ondermijning? De staatscommissie maakt zich in dit verband ook zorgen over de risico’s van digitalisering, in het bijzonder over de beïnvloeding van kiezers met gerichte digitale middelen (het gebruik van big data en micro targeting).
5. De macht van de nationale overheid
Veel beslissingen die belangrijk zijn voor het dagelijks leven van mensen worden niet meer door de nationale politiek genomen, maar steeds vaker door anderen, zoals de Europese Unie, gemeenten of provincies. En tegelijkertijd is de nationale overheid voor mensen nog steeds het richtpunt. Hoe gaat het parlement daarmee om?
6 Het tweekamerstelsel
In het parlementair stelsel is de Tweede Kamer belangrijker dan de Eerste Kamer. De taakverdeling tussen de Tweede en de Eerste Kamer is echter niet altijd even duidelijk en als de beide Kamers het niet eens zijn is er ook geen regeling om conflicten op te lossen.
Dit zijn de thema’s die de staatscommissie verder wil gaan bespreken. Delen burgers en wetenschappers de analyse van de staatscommissie? Zijn er andere urgente problemen in het parlementair stelsel? Verrijkt met die inzichten wil de Staatscommissie dan mogelijke oplossingen gaan uitwerken.
Achtergrond staatscommissie
De regering heeft op 27 januari 2017 de commissie parlementair stelsel ingesteld. De staatscommissie heeft de opdracht om te onderzoeken of ons parlementaire stelsel nog goed werkt, en of dit toekomstbestendig is. Wanneer de staatscommissie vaststelt dat veranderingen nodig zijn, kan zij daarvoor aanbevelingen doen. De staatscommissie zal eind 2018 advies uitbrengen.
De probleemverkenning is te vinden op de website van de staatscommissie: www.staatscommissieparlementairstelsel.nl.
