Een sterke rechtsstaat is van groot belang. Als de coronapandemie iets helder maakt, dan is het wel hoe afhankelijk we van elkaar zijn voor onze veiligheid en ons welzijn. Grote maatschappelijke vraagstukken kunnen we alleen samen aan. En te midden van alle onzekerheid moeten overheden, bedrijven en burgers kunnen rekenen op goed functionerende instituties van de rechtsstaat. Daarom investeren we in 2021 verder in een sterke rechtsstaat, voor een veilige samenleving.
Bestrijding van ondermijnende criminaliteit
Het breed offensief tegen georganiseerde, ondermijnende criminaliteit kan met structureel geld verder worden uitgebouwd. Het doel is de criminele (drugs)industrie te bestrijden en de samenleving weerbaarder te maken tegen het gif van crimineel geld, bedreigingen, intimidaties en liquidaties. Het kabinet stelt hiervoor in 2021 141 miljoen euro ter beschikking.
Sterke rechtsstaat
In de jaren daarna wordt dat 150 miljoen euro structureel voor een sterkere rechtsstaat. Het Multidisciplinair Interventie Team (MIT) kan nu uitgroeien naar een zelfstandig team van honderden specialisten op het gebied van inlichtingen, toezicht, handhaving en opsporing (o.a. financiële en digitale expertise). Het gaat uiteindelijk om het verstoren van criminele bedrijfsprocessen, het oprollen van criminele netwerken en het afpakken van criminele vermogens; ofwel het afbreken van machtsposities van criminele kopstukken en hun facilitators.
Ondermijnende criminaliteit
Daarnaast wordt met het structurele geld de komende jaren het stelsel van bewaken en beveiligen en de getuigenbescherming duurzaam versterkt. Voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit is een belangrijke voorwaarde dat veiligheid en weerbaarheid wordt geboden aan getuigen en cruciale beroepsgroepen die zich inzetten voor de democratische rechtsstaat, zoals lokale bestuurders, rechters, officieren van justitie, agenten, advocaten en journalisten.
Regionale aanpak
Voor de verdere versterking van de lokale en regionale aanpak is in 2021 en 2022 geld gereserveerd; met tijdelijke middelen kan bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in preventieve projecten om sociale problemen in steden en buurten aan te pakken om zo voedingsbodems voor ondermijnende criminaliteit weg te nemen.
Betere toegang tot het recht
De drempel om je recht te halen wordt verlaagd. Er komt bijvoorbeeld een beter aanbod van online dienstverlening. Zo krijgen burgers op een eenvoudige manier toegang tot begrijpelijke juridische informatie. Voor wie uiteindelijk een advocaat nodig heeft, blijft dat mogelijk. Sociaal advocaten krijgen net als in 2020 ook in 2021 een tijdelijke toelage om de omslag naar het vernieuwde stelsel van rechtsbijstand mogelijk te maken. We zorgen daarnaast voor oplossingen die rechtzoekenden écht verder helpen.
Recht dichterbij huis
Bijvoorbeeld door met een mediation-wet zowel de kwaliteit als het gebruik van deze soort geschiloplossing te stimuleren. Daarnaast komt het oplossen van conflicten letterlijk dichterbij huis door wijk- en buurtrechters, onder meer ondersteund door een nieuwe experimentenwet. Digitale middelen worden vaker ingezet om rechtszoekenden snel en efficiënt te helpen in onze rechtsstaat. Het ministerie van Justitie en Veiligheid krijgt er in 2021 45 miljoen euro bij om verder te bouwen aan digitalisering binnen de strafrechtketen.
Achterstanden coronacrisis wegwerken
Als gevolg van de coronacrisis konden veel rechtszaken niet doorgaan. Hierdoor is een flinke achterstand opgelopen. Het kabinet heeft voor 2021 40 miljoen euro beschikbaar gesteld om de achterstanden die door de coronacrisis zijn ontstaan weg te werken. Partijen als het OM, de Rechtspraak, Reclassering, Dienst Justitiële Inrichtingen en het Centraal Justitieel Incassobureau slaan hiervoor de handen ineen door bestaande gerechtsgebouwen beter te benutten, extra personeel in te zetten, zaken tijdelijk anders af te doen en de manier van werken te vernieuwen.
Eind 20121
Eind 2021 moeten deze achterstanden zijn weggewerkt in de strafrechtketen. Met de Rechtspraak zijn vorig jaar afspraken gemaakt om de reeds bestaande achterstanden weg te werken in de periode 2020-2022. Die afspraken blijven gelden.
Basis rechtsstaat op orde
Om ook de komende jaren te zorgen dat de basis van onze rechtsstaat op orde blijft wordt er voor 2021 ruim 142 miljoen euro aan de begroting toegevoegd, structureel gaat het om € 332 mln. Het leeuwendeel hiervan gaat naar DJI: het gevangeniswezen 113 miljoen euro, forensische zorg 108 miljoen euro. en tbs 38 miljoen euro. Dit geld wordt gebruikt om de operationele capaciteit en de personele bezetting ook de komende jaren op orde te houden. De te verwachten capaciteitsbehoefte in de justitiële keten wordt in kaart gebracht op basis van de jaarlijkse ramingen van het prognosemodel (PMJ).
Stevige aanpak overlastgevende asielzoekers
Nederland wil veiligheid bieden aan mensen die vluchten voor oorlog of geweld. Een kleine groep asielzoekers maakt hier misbruik van en zorgt voor overlast of criminaliteit. Dit vraagt om een stevige aanpak. Asielzoekers uit veilige landen, die relatief vaak voorkomen in de groep die zorgt voor overlast, worden in 2021 apart en versoberd opgevangen. Ook werkt de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid in 2021 aan de verdere ontwikkeling van de landelijke Top-X aanpak van de meest hardnekkige overlastgevers.
Extra streng regime
Zij kunnen onder meer overgeplaatst worden naar een locatie waar een extra streng regime geldt. Vanwege de aanhoudende asielinstroom en achterstanden bij de behandeling van asielaanvragen komt er daarnaast 174 miljoen euro bij voor de asielketen in 2021. Dit geld is met name bedoeld voor het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND).
