De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) werkte in 2021 aan de grootste maatschappelijke risico’s in transport, infrastructuur, milieu en wonen. De inspectie stelt maatschappelijk effect zoveel mogelijk als uitgangspunt. De ILT vroeg in 2021 aan burgers wat ze belangrijk vinden bij het toezicht van de Inspectiedienst. De prioriteiten die Nederlanders zien, komen voor een groot deel overeen met de grootste risico’s die de inspectie vaststelt. Begrippen als veiligheid, vertrouwen en duurzaamheid zijn voor de inspectie drijfveren om bij te dragen aan een eerlijkere en schonere samenleving. Wat de ILT precies gedaan heeft, staat in het Jaarverslag 2021 dat op 18 mei naar de Tweede Kamer is verstuurd.
Kiezen bij inzet capaciteit ILT
Het werkveld van de ILT is heel divers. Van luchtvaart tot cybersecurity en van woningcorporaties tot legionella of afvalverwerking. De dienst moet kiezen waar zij haar mensen en middelen inzet. Niet alles wat de inspectie zou willen, kan worden opgepakt. De Inspectie hield in 2021, ook in het tweede corona-jaar, de systematiek van de ILT-brede risicoanalyse (IBRA) aan. Dat betekent dat de Inspectiedienst haar capaciteit inzet daar waar het toezicht het hardst nodig is en naar verwachting het meeste effect heeft. De belangrijkste risico’s pakt ILT aan in toezichtprogramma’s, om daarbinnen gedurende een aantal jaar intensief werk te maken van de risico’s en onderwerpen. In 2021 startten 2 nieuwe programma’s: Vertrouwen en Cybersecurity.
Blijven inventief
Inspecteur-generaal Jan van den Bos: “Het jaar 2021 was een uitdagend jaar. Een jaar waarin de ILT-inspecteurs weer vaker op pad gingen. Toch had corona invloed op hun werk en konden sommige dingen nog niet. Dus maakten we van de nood een deugd en waren inventief. In de zoektocht om het werk zo goed mogelijk uit te voeren, gebruikten we nieuwe -vooral digitale- technieken: internettoezicht en artificiële intelligentie zijn steeds belangrijker. Met verschillende ‘Staten van’ geeft de ILT een beeld van ontwikkelingen in een specifieke sector of regio. In signaalrapporten laat de ILT zien waar het mis gaat. Denk aan het onderzoek waaruit blijkt dat hier gemaakte brandstoffen voor de Afrikaanse markt zeer schadelijk zijn voor mens en milieu. In strijd met de zorgplicht worden afvalstoffen weggemengd. Wij roepen producenten op hiermee te stoppen.”
Toezicht op bodem
Inspecteurs zien in hun werk vaak als eersten mogelijke risico’s. Zij geven signalen af en de ILT deelt dit actief met politiek, beleidsmakers en relevante partijen. Zo verscheen vorig jaar de signaalrapportage ‘Risico’s bij de aanleg van gesloten bodemenergiesystemen’. De bodem in Nederland moet veilig en gezond zijn om op te leven. Dus houdt de ILT via het Toezichtloket Bodem toezicht op het toepassen van bijvoorbeeld staalslakken en kijkt de inspectie of baggerspecie bij het verondiepen van plassen daar gebruikt mag worden. Uit inspecties blijkt dat geïmporteerde grond niet altijd voldoet aan de kwaliteitseisen. De ILT ontwikkelde daarom een nieuwe aanpak voor de controles van schepen met grond: een app om de herkomst en bestemming van schepen met grond te volgen. En de ILT zet drones in om bedrijven te controleren die grond- en bouwstoffen opslaan.
Modernisering Wet explosieven voor civiel gebruik nodig
De ILT signaleerde verder dat effect van toezicht op de Wet explosieven voor civiel gebruik (Wecg) beperkt is door de versnippering van verantwoordelijkheden en informatiebronnen. Dit brengt risico’s met zich mee voor de veiligheid en gezondheid voor betrokkenen die met de explosieven werken en de leefomgeving waar ze worden toegepast. Volgens de inspectie is modernisering van de Wecg noodzakelijk voor een effectief toezicht.
“Kijk verder dan regels alleen”
In het laatste jaar onder zijn leiding kijkt Jan van den Bos terug: “Als inspecteur-generaal heb ik gebouwd aan een inspectie die verder kijkt dan regels alleen én die oog heeft voor zaken die burgers belangrijk vinden. Daarom moet het maatschappelijk effect van ons handelen steeds centraal staan. Voor publieke vertrouwen is het goed dat de onafhankelijkheid van inspecties door de coalitie wordt uitgewerkt in een Wet op de rijksinspecties.”
7 interviews in het jaarverslag
In het jaarverslag staan 7 interviews, geschreven vanuit de ILT-praktijk van inspecteurs, een data scientist en een onderzoekrechercheur. Ook vertellen de havenmeester van Rotterdam, directeur Sociaal Fonds Mobiliteit, directeur en beleidsmedewerker van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties en wethouder gemeente Amsterdam hoe zij de samenwerking met de ILT ervaarden.
