UWV wachtlijsten moeten dit najaar worden aangepakt; Kabinet komt met maatregelen

De wachtlijsten bij UWV voor sociaal-medische beoordelingen lopen hard op. Mensen die mogelijk arbeidsongeschikt zijn en wachten op een beoordeling, zitten hierdoor onaanvaardbaar lang in onzekerheid over hun inkomen. Ook zijn er zorgen over hardheden in het WIA-stelsel. Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid neemt daarom dit najaar een aantal maatregelen die de wachtlijsten aanzienlijk moeten bekorten en die hardvochtigheden tegengaan. En onderzoekt ze welke maatregelen verder nog nodig zijn voor de middellange termijn. Tegelijkertijd stelt ze een commissie aan die adviseert over een toekomstbestendig stelsel. De ministerraad heeft ingestemd met deze brief aan de Tweede Kamer.

Vangnet UWV

Werknemers kunnen in Nederland op een vangnet rekenen als ze door ziekte (tijdelijk) niet kunnen werken. Dit stelsel staat onder druk. Het grootste knelpunt is de grote vraag naar sociaal-medische beoordelingen door verzekeringsartsen bij UWV. UWV kan daar niet aan voldoen. Dit komt onder andere doordat de instroom in de WIA hoger is en doordat UWV achterstanden heeft door onder andere de lockdowns. Daarnaast zijn er ondanks de inspanningen van UWV al langere tijd te weinig verzekeringsartsen.

Op dit moment moeten mensen gemiddeld 18 weken op een eerste beoordeling wachten. Wettelijk staat hier acht weken voor. Dit is onaanvaardbaar lang. Mensen houden weliswaar een inkomen tijdens de wachttijd maar het geeft veel onzekerheid. Daarnaast weten ook de werkgevers niet waar zij aan toe zijn als een medewerker ziek is.

Tijdelijke maatregelen

Met dezelfde werkwijze en met de huidige wet- en regelgeving zal de vraag naar sociaal-medische beoordelingen in dit tempo in 2030 33 procent hoger zijn dan het aanbod. Minister Van Gennip neemt daarom op korte termijn een aantal tijdelijke maatregelen die de wachttijd inkorten. Zo mag UWV 60-plussers tijdelijk een vereenvoudigde WIA-beoordeling aanbieden waarbij niet altijd een verzekeringsarts betrokken hoeft te zijn. Dit mag alleen met instemming van werkgever en werknemer. Achteraf kunnen zij alsnog vragen om een reguliere beoordeling en er mag in principe niemand door benadeeld worden.

5 jaar lang geen herbeoordelingen

Ook wil de minister UWV toestaan om gedurende vijf jaar geen herbeoordeling uit te voeren van mensen in de IVA en in de Wajong, die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn verklaard én die er ondanks hun beperkingen in slagen om betaald werk te krijgen. Naast deze tijdelijke maatregelen, die buiten de huidige wetgeving vallen, neemt UWV op korte termijn een reeks maatregelen om efficiënter te gaan werken. De minister verwacht dat de aangekondigde tijdelijke maatregelen echter nog niet voldoende zullen zijn. De komende periode worden daarom verdere maatregelen voor de middellange termijn uitgewerkt, met andere wet- en regelgeving.

Stelsel verbeteren

Naast het terugdringen van wachtlijsten, heeft het kabinet de ambitie om het stelsel te verbeteren. Zo worden op korte termijn maatregelen genomen om waar mogelijk binnen de huidige wet hardheden weg te nemen, bijvoorbeeld door bepaalde groepen betere dienstverlening te bieden en interne processen te verbeteren.

Niet alle ambities om het stelsel te verbeteren zijn uitvoerbaar zonder fundamenteel naar het stelsel te kijken. Zo is bijvoorbeeld in het coalitieakkoord afgesproken dat ook zzp-ers recht op een arbeidsongeschiktheidsverzekering krijgen. Dat verhoogt de vraag naar sociaal-medische beoordelingen en is zonder aanvullende maatregelen niet uitvoerbaar voor UWV.

Minister Van Gennip

Minister Van Gennip stelt daarom dit najaar een commissie aan die breed naar het stelsel gaat kijken en advies zal geven over een aanpak die ervoor gaat zorgen dat we ook in de toekomst een vangnet hebben dat aansluit bij de huidige maatschappelijke wensen.