Wetenschappelijk onderzoek dat vrij toegankelijk en beschikbaar is, stimuleert de dialoog tussen onderzoekers, docenten en burgers. Tevens kan open samenwerking leiden tot snellere wetenschappelijke doorbraken, innovaties en grote maatschappelijke impact. Met de oprichting van het onafhankelijke Regieorgaan Open Science NL wil minister Dijkgraaf van het ministerie van OCW de ontwikkeling van Open Science versnellen en zorgen dat het de norm wordt in Nederland. Het kabinet heeft eerder aangekondigd dat het daar in totaal €184 miljoen voor vrijmaakt de komende tien jaar. Vandaag tekenden vijftien kennisinstellingen en het ministerie van OCW het convenant om de transitie naar Open Science te versnellen.
Open science doorbreekt barrières en zorgt ervoor dat de vele vormen van wetenschappelijke kennis wel openlijk beschikbaar, benaderbaar en herbruikbaar worden. Dat is ook principieel van belang, omdat onderzoek dat met publieke middelen is gefinancierd beschikbaar hoort te zijn voor de samenleving.
Minister Dijkgraaf: ‘Nog te vaak zit kennis achter een betaalmuur of wordt wetenschappelijke data niet beschikbaar gemaakt. Resultaten van onderzoek moeten vrij beschikbaar zijn, voor iedereen! Alleen dan kunnen we laten zien wat de wetenschap doet, maar kunnen we ook samen de uitdagingen van deze tijd aanpakken’.
Open science
De wetenschap, de maatschappij én het bedrijfsleven profiteren van open science, omdat open samenwerking kan leiden tot snellere wetenschappelijke doorbraken, innovaties en grotere maatschappelijke impact. Doordat onderzoekers transparant zijn over hun werkwijze en gebruikte data, wordt de wetenschap als geheel toegankelijker en controleerbaarder. Dit komt het vertrouwen in de wetenschap ten goede en zorgt voor een verbeterde verbinding tussen wetenschappers en de maatschappij.
Koploper in vrije toegang tot wetenschap
In Nederland staat vrije toegang tot wetenschap al jaren hoog in het vaandel. Onder het Europees voorzitterschap van Nederland in 2016 zijn de eerste stappen genomen. Daarna zijn partijen gaan samenwerken in het Nationaal Programma Open Science (NPOS), is er een Nationaal Plan Open Science gekomen en is er in 2018 een Nationaal Coördinator Open Science aangesteld. Door deze inzet is onder andere de open toegang tot wetenschappelijke artikelen in Nederland gestaag toegenomen. Waar de nulmeting van UNL in 2016 aangaf dat 42% van de artikelen open access beschikbaar was, was dat in de laatste meting van 2021 in totaal 82%.
Ondertekening convenant
Vandaag ondertekenden verschillende partijen een convenant, waarin zij afspreken ook op landelijk niveau gaan samenwerken om de transitie naar open science te versnellen. Deze samenwerking krijgt vorm via een tijdelijk regieorgaan (Open Science NL) dat organisatorisch zal worden ondergebracht bij NWO. Het regieorgaan zal de €184 miljoen tot en met 2031 verdelen. Met de ondertekening van het convenant is Open Science NL officieel gelanceerd. Het convenant is ondertekend door de open science partners NWO, UNL, NFU, VH, SURF, KNAW, NWO-I, ZonMw, UKB, KB, DANS, Netherlands eScience Center, 4TUResearchData, Health-RI en SHB.
Open Science NL
Open Science NL heeft als meerwaarde dat alle betrokken partijen hiermee hun gezamenlijke commitment voor open science vastleggen. Dat is belangrijk, omdat de transitie voor het grootste deel wordt gerealiseerd door de betrokken organisaties zelf, waarbij Open Science NL een belangrijke faciliterende en aanjagende rol speelt. De organisaties zullen zelf doorgaan met het inbedden van open science in de eigen organisaties. Met de extra financiering via Open Science NL kunnen projecten worden gefinancierd die niet direct door een individuele instelling kunnen worden gedragen, een instellingsoverstijgende reikwijdte hebben of waarvoor de startfinanciering momenteel nog ontbreekt. Van die projecten en de daaropvolgende kennisdeling profiteren vervolgens alle betrokken partijen.