De archiefdienst in Zutphen bestaat dit jaar 175 jaar. Daarmee is het een van de oudste archiefdiensten van Nederland. Het jubileum wordt gevierd met een lezingenreeks tijdens de Maand van de Geschiedenis, georganiseerd door het Regionaal Archief Zutphen in samenwerking met de Historische Vereniging Zutphen. Drie schrijvers en onderzoekers laten daarin zien waarom archieven onmisbaar zijn voor het begrijpen van onze geschiedenis: Rudolf Bosch (16 oktober), Jan Braakman (23 oktober) en Eva Vriend (28 oktober).
Zutphens archief
De geschiedenis van het Zutphense archief gaat eeuwen terug. In de middeleeuwen werd er gesproken over “het archief van Zutphen”, al werden de privileges van de stad in een houten kist bewaard. In 1800 liet de magistraat een inventaris maken om orde te scheppen, maar veertig jaar later bleek dat opnieuw nodig. In 1850 kreeg mr. R.W. Tadama uiteindelijk de officiële aanstelling als eerste archivaris van de stad. Daarmee was de basis gelegd voor wat nu het Regionaal Archief Zutphen is — een moderne erfgoedinstelling die haar 175-jarig bestaan aangrijpt om te laten zien waarom archieven ertoe doen.
Lezingenreeks in de Maand van de Geschiedenis
De aftrap van de jubileumreeks wordt gegeven door archivaris en onderzoeker Rudolf Bosch. Hij neemt bezoekers aan de hand van een aantal sprekende voorbeelden uit de collectie mee in de financiële geschiedenis van middeleeuws Zutphen. Met behulp van oude stadsrekeningen laat hij zien hoe rijkdom, crisis en burgerlijke inspraak zich ontwikkelden in de tijd van hertog Karel van Gelre. Ook staat hij stil bij de vraag hoe onze voorgangers deze archieven gebruikten en welke perspectieven nieuw onderzoek biedt op onze hedendaagse omgang met belastingen, politieke inspraak en regelgeving.
Jan Braakman en Eva Vriend
Een week later vertelt journalist en schrijver Jan Braakman het aangrijpende verhaal van een Zutphense jonge vrouw die na de oorlog werd beschuldigd van verraad. In zijn boek Zus reconstrueert hij haar leven en de morele dilemma’s van die tijd, met archiefstukken als leidraad.
Eva Vriend, essayist van de Maand van de Geschiedenis, sluit de lezingenreeks af. In Waterzoon onderzoekt zij de verhouding tussen mens en natuur aan de hand van vader en zoon Thijsse. Hun keuzes — tussen beschermen en beheersen — werpen nieuw licht op actuele thema’s als klimaat, waterbeheer en biodiversiteit.
Met deze lezingen blikken het Regionaal Archief Zutphen en de Historische Vereniging Zutphen niet alleen terug op 175 jaar archiefgeschiedenis, maar ook vooruit: naar de blijvende waarde van archieven als bron van kennis, inzicht en inspiratie.