In de Tweede Wereldoorlog lag Rhenen vol in de vuurlinie. Tot twee keer toe moesten alle bewoners met spoed worden geëvacueerd. En dat was niet de eerste keer in de geschiedenis. In de tentoonstelling Op de Vlucht draait alles om vluchtelingen. De focus ligt op verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Maar we vertellen ook over vluchtelingen in andere tijden.
Op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek
Door de eeuwen heen moesten de bewoners van Rhenen regelmatig vluchten voor hun leven. Zoals op 10 mei 1940. Terwijl de Duitsers overvlogen, werd de gehele bevolking van Rhenen geëvacueerd. Duizenden mannen, vrouwen en kinderen vertrokken op kolenschuiten naar Krimpen aan de Lek wegens de bloedige Slag om de Grebbeberg. Een evacuatieboekje van een inwoner van Rhenen is een van de getuigenissen.
Er wordt vertelt over het lot van soldaat Meijer, die het slagveld op de Grebbeberg ontvluchtte. En over de wonderlijke evacuatie van Ouwehands Dierenpark. Met een Ark van Noach-achtige dierenparade door de bossen naar Doorn. Nijlpaard Heini kan helaas niet mee. De schedel van Heini is later wonderbaarlijk gaaf opgegraven en te zien in de expositie.
Welkom
Maar even zo vaak was Rhenen een plek om juist naar toe te vluchten. Een veilige haven. Bijvoorbeeld voor Joodse onderduikers, zoals Charles Nijveen die een gedicht schrijft voor zijn zoon die 30 jaar wordt en die hij al jaren niet heeft gezien. Voor het 17e-eeuwse koningspaar Frederik van de Palts en Elizabeth Stuart, verbannen uit de Bohemen. Voor 122 Belgische oorlogsvluchtelingen, die in 1914 onderdak vonden bij de burgers van Rhenen. De slachtoffers van de watersnoodramp in 1953 en de bewoners van de Betuwe die in 1995 moesten vluchten voor het dreigende water. En ook nu nog vinden (oorlogs)vluchtelingen uit alle windstreken een veilig thuis in Rhenen; dit wordt geïllustreerd aan de hand van interviews.
Unieke verhalen
In de tentoonstelling Op de Vlucht wordt het menselijke verhaal vertelt. Met bijzondere getuigenissen, films, foto’s, schilderijen en voorwerpen die nog nooit eerder zijn getoond. Bruikleengevers: Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD), Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen eo (HVOR), Regionaal Archief Zuid Utrecht (RAZU), Joods Cultureel Kwartier en particulieren.
Activiteitenprogramma mei en juni 2025
- Woensdagmiddag 14 mei 2025 van 14.00-15.30 uur: filmvoorstelling over het lot van sergeant Meijer met aansluitend gelegenheid tot vragen stellen aan Piet Hovestad, de samensteller van de film.
- Vrijdagavond 16 mei en zaterdagavond 17 mei 2025 van 18.30-19.40 uur: theaterwandeling van Toneelvereniging De Hucht, startend bij De Westpoort aan de Veerweg 1 in Rhenen. Bij Stadsmuseum Rhenen komt de evacuatie van de Rhenenaren met kolenschuiten tot leven!
- Zaterdagmiddag 7 juni 2025 van 15.00-16.00 uur: lezing door Kobus van Ingen over de vlucht van de bewoners van de Betuwe voor het wassende water in 1995.
De expositie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Regionaal Archief Zuid Utrecht (RAZU), Stichting Slag om de Grebbeberg en VSB (Sociale Verzekeringsbank). De expositie is onderdeel van de activiteiten rond het herdenken van 80 jaar bevrijding in Rhenen en 85 jaar Slag om de Grebbeberg gecoördineerd door de Stichting Slag om de Grebbeberg.