Grave – 325 jaar geleden ging Menno van Coehoorn, Fries strateeg en vestingbouwer, op inspectiereis. Zijn plan legde de basis voor wat we nu kennen als de Zuiderwaterlinie. Dit jaar treedt de Alliantie Zuiderwaterlinie samen met haar bezoekers in zijn voetsporen tijdens ‘Menno’s Reis’. Centraal staat de vraag wat we kunnen leren van de manier van denken van Menno van Coehoorn en welke rol het erfgoed kan spelen bij toekomstige uitdagingen. Ter ere van Menno’s Reis ontwierp Studio APVIS een bijzonder kunstwerk, dat ze op 30 juni tijdens de feestelijke aftrap onthulden. Het moderne kunstwerk wekt met behulp van AR (augmented reality) de geschiedenis van de Zuiderwaterlinie en de innovatieve geest van Menno van Coehoorn tot leven.
Een reizend en levend kunstwerk
In de Raadzaal van het historisch Stadshuis van Grave kwamen betrokkenen bij elkaar om samen de start van Menno’s Reis te vieren. De Alliantie Zuiderwaterlinie werkt bij dit project nauw samen met haar lokale partners en met de steun van Stichting Menno van Coehoorn, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds voor Cultuurparticipatie, VSBfonds, Kunstloc Brabant en De Mastboom-Brosens Stichting.
Menno van Coehoorn
Een kanonschot, afgeschoten door het Cloveniersgilde, maakte de start officieel. Studio APVIS onthulde haar kunstwerk voor alle aanwezigen. Met dit moderne kunstwerk hopen zij de geschiedenis van de Zuiderwaterlinie en de innovatieve geest van Menno van Coehoorn tot leven te wekken. “We hebben met behulp van AR een extra laag aan het kunstwerk toegevoegd,” vertelt Demian Albers van Studio APVIS.
“Daarmee stap je echt in Menno’s wereld. We hopen dat mensen dankzij het kunstwerk ontdekken hoe de linie zich door de jaren heen heeft ontwikkeld en wat het betekent voor de mens, de natuur, de omgang met water en het erfgoed. Wat kunnen we leren van Menno van Coehoorn? En wat zijn onze dromen voor de toekomst van het gebied? Ons kunstwerk legt verbindingen tussen verleden, heden en toekomst.”
Dit jaar kan iedereen het bijzondere kunstwerk bewonderen en ervaren. Het zal, net zoals Menno van Coehoorn, een reis afleggen door de hele Zuiderwaterlinie. De expositie start op 1 juli in het Bezoekerscentrum in Grave, vanaf 18 augustus is het te zien in het Gouverneurshuis in Heusden, vanaf 22 september in Museum de Roos in Geertruidenberg, vanaf 20 oktober in het Mauritshuis in Willemstad en het kunstwerk eindigt vanaf 24 november in de Markiezenhof in Bergen op Zoom.
Anne-Wil Maris, programmamanager Alliantie Zuiderwaterlinie: “Extra bijzonder is dat het kunstwerk ook ‘leeft’. Niet alleen dankzij AR, maar dankzij de mensen die het bezoeken. We roepen iedereen op om hun gedachten of ideeën over de omgang met water, natuur en erfgoed in hun omgeving op te schrijven en op het kunstwerk te plakken. Zo zie je dat ons erfgoed niet alleen in het verleden, maar ook in het heden en de toekomst leeft!”
De uitdagingen van toen en nu
De inspectiereis van Menno van Coehoorn was een reactie op de uitdagingen van die tijd: de constante bedreiging van de Republiek door grote legers uit het zuiden en oosten. Door de vestingsteden aan elkaar te verbinden met gebieden die bewust onder water gezet konden worden (inundatie), kon de vijand tegengehouden worden.
Vandaag staan we voor nieuwe uitdagingen, denk aan klimaatverandering, landschaps- en erfgoedbescherming en woningbouw in de regio. De Zuiderwaterlinie kan een aanjager en inspiratiebron zijn bij deze toekomstige uitdagingen. De laaggelegen plekken die vroeger bewust onder water werden gezet om de vijand tegen te houden, kunnen nu bijvoorbeeld gebruikt worden als een soort natuurlijke buffers om water in vast te houden.
Joost Hendriks, wethouder gemeente Land van Cuijk: “Het is interessant om te onderzoeken welke rol ons gezamenlijke erfgoed vandaag kan vervullen. Dat past ook bij de ambities van onze gemeente: hoe maken we ruimte voor groen en water? Tegelijkertijd bestaat onze gemeente uit unieke dorpen en maakt de historie en het landschap dat we aantrekkelijk zijn voor inwoners en bezoekers. Wij zien Menno’s Reis als een kans om de verbinding tussen verleden en heden, maar ook tussen lokaal en regionaal, te versterken. “
Soortgelijke gesprekken tussen experts en geïnteresseerden zullen dit jaar plaatsvinden in ateliers door de hele Zuiderwaterlinie. Hiermee wordt ons erfgoed actueler dan ooit en komen verleden, heden én toekomst samen.
De Zuiderwaterlinie
De Zuiderwaterlinie is een unieke ketting van historische vestingsteden en hun ommeland, verbonden door het typisch Nederlandse verhaal van verdedigen met water. Om vijandelijke troepen uit het Zuiden tegen te houden, zette men het land rondom de vestingsteden onder water. Waar vroeger de soldaten aan de grens stonden, vind je nu veel gezelligheid tegen het decor van een rijke geschiedenis. Geniet van de gezellige historische vestingsteden, bezoek een van de stoere forten of ontspan in de bijzondere natuur.
