Rhenen – De Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Rhenen heeft op een Utrechtse veiling een tot nu onbekend schilderij van de Nijmeegse kunstenaar Johannes Franciscus Christ weten aan te kopen. Het gaat om een gezicht op de Rijnpoort te Rhenen van circa 1838, geschilderd kort voor de afbraak van de poort. Het schilderij was al 140 jaar uit de aandacht verdwenen. Stadsmuseum Rhenen krijgt het werk in permanente bruikleen.
Stadspoort
Johannes Franciscus Christ (1790-1845) schilderde regelmatig in de Rijnstreek, en was een van de laatste kunstenaars, die deze stadspoort in Rhenen in beeld bracht. De van oorsprong middeleeuwse Rijnpoort werd vooral gebruikt door reizigers die de stad over de rivier naderden. De poort verpauperde in de loop der eeuwen, omdat Rhenen geen geld had voor het onderhoud van haar verdedigingswerken. Rechts op het schilderij bracht Christ de overwoekerde ruïne van de voorpoort in beeld. Al in de zeventiende eeuw was de poort een dankbaar onderwerp voor kunstenaars op doortocht. De beroemdste kunstenaar die haar heeft vastgelegd is Rembrandt, rond 1652/1653. Later is de poort getekend door Jan de Beijer, Daniël Kerkhoff en de Rhenense amateurkunstenaar Gijsbert Baars.
Herkomst
J.F. Christ stuurde zijn werk in 1838 in op de Tentoonstelling van Levende Meesters in Amsterdam en Den Haag. Kennelijk werd het toen niet verkocht, want in 1839 kon het publiek het paneel nogmaals bewonderen op de Tentoonstelling van Levende Meesters in Den Haag. De titel luidde Gezigt aan de Rijnpoort te Rheenen. In datzelfde jaar werd het aangekocht door de staat en onderbracht in Paviljoen Welgelegen in Haarlem. Nadat het bijna veertig jaar in dit toenmalige museum voor moderne kunst had gehangen, besloot de staat het Rhenense stadsgezicht af te stoten. Het schilderij kwam in 1878 op een openbare veiling in herberg De Brakke Grond te Amsterdam onder de hamer, waarbij het voor 29 gulden werd afgeslagen aan een onbekende koper. Vervolgens gingen er meer dan 140 jaar voorbij totdat het in juni 2020 op de veiling in Utrecht boven water kwam.
Ontmaskerd
Op een Utrechtse veiling werd het schilderij in juni gepresenteerd als een negentiende-eeuws gezicht op een poortgebouw bij een stad, door een onbekende meester uit de Hollandse School. Het ging hier om een zogenoemde sleeper: een bijzonder kunstwerk waarbij (in dit geval) zowel het onderwerp als de kunstenaar niet waren geïdentificeerd. Laurens Schoemaker, conservator topografie van de RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, herkende de stadspoort van Rhenen en wist na grondig onderzoek de gegevens over de kunstenaar en de herkomst te achterhalen.
