De namen van Holocaustslachtoffers die zijn gegraveerd in een Stolperstein, gelegen voor het huis waar ze voor het laatst vrijwillig in vrijheid hebben gewoond: Marcus van Leeuwen, Henriëtte van Leeuwen-van Baale, Elizabeth Reijna van Leeuwen, John van den Bergh, Rudolfine van den Bergh-Jessel, Kaatje Frenk, Mietje Frenk, Sophia de Sterke, Joseph Kan en Werner Gans.
Vierde ceremonie
Donderdag 2 november vond een indrukwekkende bijeenkomst plaats in Raadhuis De Paauw. Deze vierde Wassenaarse Stolpersteine-ceremonie werd georganiseerd door de gemeente Wassenaar in samenwerking met de Werkgroep Stolpersteine Wassenaar.
De ceremonie werd ingeleid door Margaret de Vos van Steenwijk, de voorzitter van de Werkgroep Stolpersteine. De ontroerende bijeenkomst vond plaats tijdens een heftige periode. In de woorden van burgemeester Leendert de Lange: “In het licht van de recente geweldsuitbarstingen in Israël vindt de gemeente Wassenaar dit moment extra belangrijk. Wij dulden geen polarisatie, antisemitisme en haat. De vredesvlag symboliseert de gevoelens van de gemeente Wassenaar, want er is niets belangrijkers dan vrede en vrijheid”.
Aangrijpende verhalen, de toekomstige generatie en een bijzondere gast
In aanwezigheid van familieleden van de slachtoffers, vrienden, wethouders, gemeenteraadsleden en overige belangstellenden, werden aangrijpende verhalen verteld over de dorpsgenoten die slachtoffer werden van de Holocaust. De oudsten waren 80, de jongste nog maar 13 jaar oud. De verhalen van de slachtoffers zijn bijeengebracht in een fraai vormgegeven brochure die binnenkort op de website van de gemeente Wassenaar te downloaden is (www.wassenaar.nl). Onder deze slachtoffers waren ondernemers die leidinggaven aan een bedrijf en midden in het leven stonden, bewoners en verpleging van een Joods rusthuis en een gelukkig gezin dat zo genoot van hun Wassenaarse huis.
Muzikaal intermezzo
Na het vertellen van de verhalen en een hartverwarmend muzikaal intermezzo door cellist Thomas Kanter, was het de beurt aan de groepen 8 van de Herenwegschool om een bijdrage te leveren. De leerlingen zongen een emotioneel lied. Ze hadden op school een les gevolgd over de verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog en hebben deze tien struikelstenen in het centrum van Wassenaar geadopteerd. Zij zorgen daarmee voor het onderhoud.
Onder de toehoorders bevond zich ook Hare Excellentie Shefali Razdan Duggal, de ambassadeur van de Verenigde Staten, waarvan bekend is dat ze een speciale interesse heeft in de Holocaust. De organisatie was oprecht vereerd door haar aanwezigheid. De ambassadeur legde tevens een roos bij de Stolperstein die als eerste werd onthuld.
De Stolpersteine
De tien nieuwe Stolpersteine werden na de ceremonie in het Raadhuis officieel onthuld voor of bij de Raadhuislaan 4, Raadhuislaan 11, Jonkerlaan 75 en Lange Kerkdam 33a. Stolpersteine zijn kleine, gouden stenen. Op elke steen staat de naam van het slachtoffer, daaronder zijn of haar geboortejaar, plaats en datum van deportatie en plaats en datum waar hij of zij is vermoord of overleden.
Een Stolperstein wordt ook ‘struikelsteen’ genoemd. Het is de bedoeling dat voorbijgangers met hun hoofd en hart struikelen en zo stilstaan bij het leed dat deze Holocaustslachtoffers is aangedaan. Want ‘een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is’. Opdat deze mensen nooit vergeten worden.
