Om het Fochteloërveen voor de toekomst te kunnen behouden is het verbeteren van de waterhuishouding en het herstellen van kades essentieel. De eerste fase van het grootschalig kadeherstelproject is in het najaar van 2022 van start gegaan. Inmiddels is ruim 20 kilometer kade hersteld. Halverwege september 2024 zijn de opbouwwerkzaamheden voor de tweede fase gestart.
Voor het herstellen van de volgende 35 km kade is een bijzondere samenwerking ontstaan. Natuurmonumenten heeft met aannemerscombinatie ‘Groene Kade’ een nieuwe innovatieve manier van zandtransport bedacht om uitstoot van stikstof en CO2 tot een minimum te beperken.
Fochteloërveen
De belangrijkste innovatie daarbij is om, in plaats van met vrachtwagens, met een elektrisch aangedreven transportband zand en leem dwars door het natuurgebied te vervoeren. Dat is in Nederland bij natuurherstel niet eerder gedaan. De komende jaren transporteren we over een lengte van ruim twee kilometer een volume van 20.000 vrachtwagenladingen. We doen dit vol trots samen met lokale ondernemers die hiervoor hun machinepark en transportmateriaal speciaal hebben laten aanpassen en bouwen.
Impact op Fochteloërveen
Natuurherstel is noodzakelijk om de achteruitgang van de natuurkwaliteit in het Natura 2000-gebied te stoppen. Het Fochteloërveen is het leefgebied voor meer dan 300 dier- en plantensoorten die op de rode lijst staan. Het is onmogelijk om zonder negatieve effecten op deze grote schaal herstelwerkzaamheden uit te voeren. Natuurmonumenten probeert de impact daarvan zo klein mogelijk te houden en is blij dat we erin geslaagd zijn om samen met de aannemerscombinatie in de tweede fase emissiearm door te werken. Het streven is om een emissiereductie van ten minste 85% te realiseren ten opzichte van de traditionele uitvoeringsmethode.
Elektrisch
Het zandtransport vanaf de winningslocatie tot aan het zanddepot gebeurde al via een elektrisch aangedreven pomp en speciaal aangelegde pijpleiding. Nu wordt ook het transport tot ver in het natuurgebied volledig elektrisch. In het centrale deel van het Fochteloërveen komt het zand en leem in een stortbunker van waaruit het verder vervoerd wordt naar de te herstellen kade. Een berekening van de hoeveelheid vervoersbewegingen die op deze manier worden uitgespaard komt neer op minimaal 80.000 vrachtwagenkilometers die hierdoor niet heen en terug door het natuurgebied hoeven te rijden.
Emissiearm
Voor het ontgraven van grond en veen en het verwerken van zand en leem in de toekomstige kades worden volledig elektrische kranen gebruikt. Voor het vervoer van deze grondstoffen vanaf de stortbunker naar de kades worden tractoren op waterstof ingezet. Kraanmachinisten en medewerkers die de machines bedienen rijden dagelijks met elektrisch vervoer naar de projectlocatie en maken gebruik van een zelfvoorzienende, duurzame schaftwagen.
Toegankelijkheid en ecologisch toezicht Fochteloërveen
Om het fiets- en wandelverkeer op de Bonghaar niet te blokkeren, is een doorfietsbare zeecontainer geplaatst. De transportband is bovenover deze container aangelegd. Op deze manier ondervinden bezoekers van het natuurgebied de komende jaren zo min mogelijk hinder van de werkzaamheden. Tijdens het broedseizoen wordt er niet gewerkt. Alle werkzaamheden vinden plaats onder ecologische begeleiding.
Uniek
Voor zover ons bekend is een dergelijk project van deze omvang en deze volumes aan grondverzet (minimaal 400.000 M3) bij natuurherstel niet eerder op deze wijze en emissiearm uitgevoerd. Daar is het samenwerkingsverband ‘Groene Kade’ bestaande uit de bedrijven Avitec, Oenema Groep en Gebroeders Kok en opdrachtgever Natuurmonumenten erg trots op. Ook voor de aannemers is dit een belangrijke stap naar emissiearm werken, een uitdaging die gezien de noodzakelijke energietransitie en stikstofproblematiek ook voor hun deuren opent naar een emissiearme toekomst.
Naar verwachting is de opbouw in november klaar en zal de transportband, na een testperiode, het zand- en leemtransport de komende jaren voor zijn rekening nemen. Na afloop van het kadeherstel in het Fochteloërveen worden de meeste machines en transportbanden weer op andere projecten ingezet.
