Dordrecht – Schrijver en oud-politicus Jan Terlouw was donderdagavond één van de sprekers tijdens de 4de herdenking en viering van de Eerste Vrije Statenvergadering van 1572, in Dordrecht. Terlouw sprak rond het thema ‘vrijheid en tolerantie’ vooral waarschuwende woorden. Hij hekelde de groeiende machtsongelijkheid in de samenleving. Zijn verhaal eindigde met een positieve noot.
Historische gebeurtenis
Naast inwoners van de stad werd de herdenking bijgewoond door vertegenwoordigers van de andere elf Hollandse steden die aanwezig waren bij de Eerste Vrije Statenvergadering van 19 juli 1572, zoals Haarlem, Alkmaar en Leiden. Onder hen veel (loco)burgemeesters. Burgemeester Kolff van Dordrecht refereerde in zijn speech aan het bezoek dat hij 16 mei met Pieter Verhoeve, burgemeester van Oudewater, bracht aan de 12 steden. “Wij vonden en vinden het belangrijk om samen op te trekken, deze historische gebeurtenis in de spotlights te plaatsen en de actuele waarde van tolerantie en vrijheid te benadrukken. Samen hebben we de ambitie om daar de komende periode echt stappen in te zetten, net als onze voorgangers in 1572.”
Tolerantie
Ook burgemeester Sievers van Edam-Volendam nam het woord en riep bestuurders op hun verantwoordelijkheid te nemen in het beschermen van tolerantie. Sievers: “Eensgezindheid, saamhorigheid, verbondenheid: voor de staten en steden destijds, maar ook voor staten en steden van nu, voor multilaterale samenwerkingsverbanden van cruciaal belang, omdat deze waarden de allernoodzakelijkste voorwaarde vormden en vormen voor het behoud van zowel deze gedeelde idealen van vrijheid en tolerantie, als het behoud van de staat als zodanig.” Namens het platform van Dordtse kerken sprak dominee Matthijs Haak.
Indrukwekkende toespraak van Jan Terlouw
“Vrijheid en tolerantie brengen vooruitgang in wetenschap, ethiek en moraal”, betoogde Terlouw. “Dat is de grootste verdienste van deze waarden, waarvoor een prille basis werd gelegd in 1572.” Ze hebben volgens hem ons leven uiteindelijk aanzienlijk verbeterd, in de eeuwen die volgden.
“Maar steeds meer beheersen enkele zeer rijken de instrumenten voor informatievoorziening, de infrastructuur, de transportmiddelen, de investeringsbeslissingen. En de lobbykracht is enorm.” Vervolgens stelde hij dat deze macht in een democratie moet kunnen worden afgenomen door het volk, maar dat het de vraag is of dat onder eerdergenoemde omstandigheden in deze tijd nog mogelijk is.
Politici moeten zich volgens hem bij iedere beslissing afvragen: Wat vind ik rechtvaardig tegenover hen die na ons komen? Alleen in een samenleving waar alle belangen meetellen kan de uitkomst hoopgevend zijn. Ook de belangen van de zwakken, armen, dieren en planten.
Terlouw sloot af met hoopgevende woorden: “Zorg dat domheid en macht elkaar niet omarmen en bewaak met alle energie de rechtstaat, de grondwet, de democratie. Hier in Dordrecht werd op 19 juli 1572 de basis gelegd waarop in de Nederlanden een democratische rechtstaat kon groeien. Ik ben ervan overtuigd dat het de enige staatsvorm is waarin rechtvaardigheid houdbaar is.”
Startschot herdenking door koning Willem-Alexander
Het betrof de vierde editie van de herdenking sinds deze in 2015 in het leven werd geroepen tijdens Koningsdag, toen museum Het Hof van Nederland werd geopend door Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima. Het museum is gehuisvest in het voormalige Augustijnenklooster, waar de Eerste Vrije Statenvergadering in 1572 werd gehouden.
Naast de officiële herdenking was er een feestelijk programma met verschillende muzikale optredens, voordrachten en een barbecue. De herdenking & viering is een initiatief van museum Het Hof van Nederland, het Platform Dordtse Kerken, bewoners en de gemeente Dordrecht.
Achtergrond Eerste Vrije Statenvergadering
De Eerste Vrije Statenvergadering was een belangrijke gebeurtenis tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648), toen Nederland overheerst werd door Spanje. Willem van Oranje was al enkele malen de strijd aangegaan met het Spaanse gezag in de Nederlanden, toen op 19 juli 1572 op zijn verzoek delegaties van 12 Hollandse steden bijeenkwamen in het Augustijnenklooster in Dordrecht. Met de vergadering wilde Oranje meer steun en geld krijgen voor zijn vrijheidsstrijd. Dit lukte: Willem van Oranje werd hersteld in zijn functie van stadhouder van Holland, een hoge bestuursfunctie. Het was een belangrijke eerste stap naar een onafhankelijke republiek, een vroege voorloper van het Nederland van nu. Ook werd tijdens de vergadering de door Oranje gewenste vrijheid van godsdienst opgetekend. De Eerste Vrije Statenvergadering is daarmee een belangrijke mijlpaal in de Nederlandse geschiedenis, een eerste aanzet tot een land van vrijheid en tolerantie.
