De berging van een Vickers Wellington HE346 en een Messerschmitt Bf 109, neergestort in de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Noardeast-Fryslân, gaat door. De benodigde vergunningen zijn grotendeels binnen. Het is een ingewikkelde klus waarbij verschillende partijen samenwerken. De bergingen vallen onder het ‘Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. De uitvoering wordt gecoördineerd door de Stafofficier Vliegtuigbergingen van het Commando Luchtstrijdkrachten. De aannemer die de berging gegund heeft gekregen is Leemans Speciaalwerken uit Vriezenveen.
Wetterskip Fryslân geeft vergunning graven gat in de dijk
Deze operatie is technisch ingewikkeld. De veiligheid van de dijk mag namelijk niet in gevaar komen. Voor het bergen van de Wellington moet de dijk tussen Holwert en Ternaard over een lengte van bijna 100 meter worden verwijderd. In het gedeelte waar het vliegtuig ligt, wordt tot op een diepte van 8 meter een bouwkuip aangebracht. Een tijdelijke waterkering van damwandprofielen keert tijdens de berging het zeewater.
Deze moet aan dezelfde veiligheidseisen voldoen als de zeedijk! Dus ook berekend zijn op een storm die eens in de 1.000 jaar voorkomt. De berging van het vliegtuig moet klaar zijn voor de start van het stormseizoen op 1 oktober 2024.
Leemans Speciaalwerken voert, in samenwerking met Defensie, de berging uit
Dit bedrijf uit Vriezenveen heeft in 40 jaar ongeveer 35 bergingen van vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog uitgevoerd. Ook heeft Leemans Speciaalwerken veel ervaring in het opsporen en veiligstellen van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog.
Samenwerking met verschillende partijen
Naast Defensie, Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân, Rijkswaterstaat, It Fryske Gea, Buro Noord DagNL, Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF), Staatsbosbeheer en de Waadfûgelwurkgroep zijn dat onder andere de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) en de Bergings-en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL). De BIDKL zorgt voor het bergen en de identificatie van stoffelijke resten die waarschijnlijk nog in de toestellen aanwezig zijn. De met de berging gemoeide kosten worden vergoed vanuit het ‘Nationaal Programma berging vliegtuigwrakken met nog vermiste vliegers uit WO II’ (Ministerie van BZK).
Voorbereidende werkzaamheden inmiddels begonnen
Op een perceel van een agrariër in Holwert is gestart met de werkzaamheden op de plek waar de verwerkingslocatie komt. Dit is de plek waar de afgegraven grond straks wordt gezeefd om kleine restanten van het vliegtuig en de bemanning te kunnen vinden.
Er worden twee vliegtuigen geborgen
Dit is een Vickers Wellington HE346 van het 166 squadron Royal Air Force. Dit vliegtuigwrak ligt in het dijkvak tussen Holwert en Ternaard. Aan boord van dit toestel bevinden zich waarschijnlijk nog de stoffelijke resten van de 5 bemanningsleden. Dit toestel stortte op 26 juni 1943 op deze locatie neer.
Het andere toestel is een Messerschmitt Bf 109 van het Duitse Jagdgeschwarder 1 en ligt in het Noarderleech bij Hallum. Dit vliegtuig, met aan boord nog de piloot, verongelukte op 16 juli 1943 tijdens een oefening boven het Noarderleech.
De SMAMF heeft onderzoek gedaan naar de nabestaanden
Zowel de nabestaanden van de vijf bemanningsleden van de Wellington als de piloot van de Messerschmitt zijn in beeld bij vrijwilligers van de Stichting Missing Airmen Memorial Foundation. Vele uren van speurwerk zijn daaraan vooraf gegaan.
Voor de nabestaanden van de bemanning van beide vliegtuigen wordt te zijner tijd een herdenking georganiseerd. Op de website van de gemeente komt een pagina over vliegtuigbergingen.
