Zondag 10 november klinkt in de Franeker Martinikerk het Frysk Rekwiem ‘Wylst de wrâld fan wille skattert’, op muziek van Jan de Jong en tekst van Eppie Dam. De uitvoering van dit indrukwekkende werk is de afronding van het project ‘Oer Alles – Eppie Dam’, georganiseerd door de Academie van Franeker.
Een requiem verwacht je niet meteen in een protestantse omgeving. De term komt immers van het eerste woord van de Latijnse dodenmis: Requiem aeternam dona eis, Domine (‘Geef hun de eeuwige rust, Heer’). Lang werd deze mis eenstemmig gezongen. Maar aan het eind van de Middeleeuwen ontstonden er in Vlaanderen meerstemmige requiems, allengs voorzien van muzikale begeleiding. De dodenmis groeide zo uit tot een kunststuk, met Mozarts requiem misschien wel als hoogtepunt.
In de negentiende eeuw maakte het requiem zich los van de kerkdienst en kreeg een plaats in de concertzaal. Componisten als Verdi en Fauré leefden zich uit in groots opgezette uitvoeringen. Brahms gaf een nieuwe wending aan het genre. Zijn Deutsches Requiem (1868) was de eerste in een volkstaal, geschreven niet voor de doden, maar als troost voor de nabestaanden.
Frysk Rekwiem
De aanduiding Frysk Rekwiem is duidelijk een knipoog naar Brahms. Maar, zegt Jan de Jong (1953), gelauwerd componist van kerkmuziek, ‘Ik woe ek dat it klonk yn ‘e taal dy’t my fan hûs út it neist wie’. Leidend bij het componeren was voor De Jong dat de moeilijkheidsgraad niet te hoog mocht zijn. ‘Het moest toegankelijk blijven, zowel voor het publiek als voor de uitvoerenden. Maar wel spannend en met de nodige variatie’. Een belangrijke rol is weggelegd voor de sopraansaxofoon. ‘Dat instrument past fan nature goed by het strijkensemble dêr’t ik foar keazen haw. Sa haw ik ek net it oargel, mar de piano foar kar nommen as begeliedingsynstrumint, foar in wat lichtere klankkleur’.
Eppie Dam
Voor het Frysk Rekwiem heeft Eppie Dam de Latijnse onderdelen fijnzinnig vertaald en bovendien verrijkt met drie teksten van zichzelf. Een daarvan is ‘Wylst de wrâld fan wille skattert’, dat de titel gaf aan het Rekwiem. Deze toegevoegde teksten dienen als reflectie op de inhoud van de vaste delen van de dodenmis.
Dankzij zijn soms smartelijke en dan weer serene onderdelen wisselt het Frysk Rekwiem dramatiek af met momenten van contemplatie. Hoe somber het thema ook, het requiem eindigt met een majeur akkoord als teken van troost en hoop. De uitvoering valt tussen Allerzielen (2 november) en Eeuwigheidszondag (24 november). Mooier kan haast niet.
‘Wylst de wrâld fan wille skattert’, in Frysk Rekwiem. Muziek Jan de Jong, tekst Eppie Dam. Kamerkoor Con Amore Musica o.l.v. Gerben van der Veen, met het Nationaal Symfonisch Kamerorkest. Netty Otter – mezzosopraan, Ben Brunt – bariton, Edith Bakker – sopraansaxofoon, Jan van Liere – piano. Zondag 10 november, Martinikerk Franeker, 15.30. Kaartjes à €17,50 vanaf 14.30 bij de ingang. Betalen met PIN of QR.
