Heerlen is een stad met een rijke geschiedenis. De Schelmentoren maakt daar onderdeel van uit. Naast het bekende Romeins verleden en het mijnverleden wil de stad ook graag het verhaal vertellen van haar middeleeuwse geschiedenis. Niet veel mensen weten dat het middeleeuwse Landsfort Herle het hart vormt van het huidige Heerlen: een kleine, ommuurde en omgrachte vesting die bestond uit de Pancratiuskerk, een paar huizen en de Schelmentoren. Heerlen wil dat verleden meer beleefbaar maken. Een flinke aanzet wordt gedaan door de Schelmentoren, die naast de Pancratiuskerk ligt, te restaureren, opnieuw in te richten en open te stellen voor het publiek.
Wethouder centrumontwikkeling Jordy Clemens: “De Schelmentoren ademt een en al middeleeuwse geschiedenis. Het was na de middeleeuwen een gevangenis waar volgens de overlevering onder meer bokkenrijders werden opgesloten. Maar het was ook ooit een woontoren en een raadszaal. Hoeveel mensen weten dat? Hoeveel mensen zijn zelf al eens in de toren geweest? De Schelmentoren heeft zo veel verhalen te vertellen en verdient het alleen daar al om, om opgeknapt te worden zodat iedereen zelf kan komen kijken.”
Beleving in Schelmentoren
De gemeente Heerlen schreef een ontwerpcompetitie uit om te komen tot een ontwerp voor het interieur en museale inrichting van de Schelmentoren. De opdracht is gegund aan MH1architecten. De toren wordt nu eerst gerestaureerd, ingericht en vervolgens voor iedereen toegankelijk. Aan de hand van verschillende thema’s worden verhalen verteld op de diverse verdiepingen.
Gevangen in een cachot
Zo wordt boven in de toren, op de derde etage, het verhaal verteld van de rechtspraak en het gebruik van de toren als gevangenis. Bezoekers kunnen zich bijvoorbeeld in een cachot (hok waar gevangenen zaten) laten opsluiten en ontsnappen als ze de code kraken. Op de tweede verdieping staat het Landsfort in de middeleeuwen centraal met onder meer vitrines met middeleeuwse artefacten. Op de eerste etage wordt straks het verhaal verteld over de Vastelavond en de Blauwe Schuit. Dit omdat de Schelmentoren sinds jaar en dag de thuishaven van de Winkbülle is en dat ook blijft.
800 jaar Landsfort Herle
Volgens de huidige planning dient de verbouwing uiterlijk in de eerste helft van 2025 gereed te zijn, want dat is het jaar van 800 jaar Landsfort Herle. Naast meer beleving wordt er ook nagedacht om de Schelmentoren een meer gepastere entree te geven. Mogelijk volgt dat nog in een latere fase.
Samenwerking
De gemeente Heerlen werkt hierin nauw samen met samenwerkingspartners De Winkbülle, Visit Zuid-Limburg en Historisch Goud.
