Schaijk – De pilot waarbij het rioolwater van zorglocatie Nieuwe Hoeven in Schaijk zes weken lang werd onderzocht op onder meer medicijnresten en Covid-19, heeft interessante resultaten opgeleverd. Zo was de hoeveelheid medicijnresten afkomstig van bewoners relatief laag. In het rioolwater werden echter wel opvallend veel pijnstillers gemeten die niet aan bewoners zijn voorgeschreven. Bezoekers en personeel blijken zelf pijn te onderdrukken met allerhande pijnstillers.
Huis-tuin- en keukenpijnstillers
Restanten van huis-tuin- en keukenpijnstillers als Diclofenac, Ibuprofen en Naproxen kunnen via de afvalwaterzuivering terechtkomen in sloten en beken en hebben daar schadelijke bijwerkingen voor het waterleven. Leroy Wagemans, specialist ouderengeneeskunde bij BrabantZorg: “De hoeveelheid restanten van dit soort pijnstillers in het rioolwater van onze zorglocatie is opvallend. Die zijn in de onderzochte periode namelijk niet voorgeschreven aan onze bewoners.
Zelfzorgmedicatie
Bezoekers en personeel gebruiken blijkbaar dit soort zelfzorgmedicijnen. De pilot heeft ook aangetoond dat onze aanpak om bewust en terughoudend met medicatie om te gaan vruchten afwerpt. Er werden relatief weinig medicijnresten afkomstig van bewoners aangetroffen. Al wordt in sommige gevallen wel een deel door incontinentiemateriaal opgevangen.”
Rioolwater interessante informatiebron
De pilot op zorglocatie Nieuwe Hoeven van BrabantZorg laat zien dat rioolwater bij de bron een interessante informatiebron is. Vanuit een monsterkast is zes weken lang twee keer per week het rioolwater onder de loep genomen en door specialisten onderzocht. Daarbij is onder meer gekeken naar het verloop van het Covid-19 virus op deze zorglocatie. Ook werd gemeten op antibiotica-resistentie en op de aanwezigheid van medicijnresten.
Samenwerking
BrabantZorg, waterschap Aa & Maas, RIVM, GGD, waterschap De Dommel, Provincie Noord-Brabant en initiatiefnemer Stichting Vital Zone Instituut werkten binnen deze pilot intensief samen. Met als gemeenschappelijk doel via rioolwatermetingen de reden van medicijngebruik in beeld te krijgen en het gesprek aan te gaan over mogelijke alternatieven. Deze meting vergroot ook de bereidheid om zelf iets te doen. Dat zijn belangrijke stappen richting een gezonde en duurzame samenleving.
Kracht van samenwerken
“Erg interessant om op deze manier data te verzamelen en te duiden”, concludeert Peter Verlaan, directeur bij waterschap Aa en Maas. “De kracht van deze pilot zit in de samenwerking. Het is opvallend dat we vooral medicijnen van zorgverleners en bezoekers terugzien in het afvalwater. Dat is voor ons een bevestiging dat de bronaanpak zo belangrijk is. We kunnen als waterschap wel steeds duurdere filters ontwikkelen om alle medicijnresten te verwijderen uit rioolwater. Maar eigenlijk willen we voorkomen dat ze daar terecht komen. Met de data die deze pilot oplevert kunnen we in gesprek gaan met bijvoorbeeld gemeenten, zorgverleners, huisartsen en apotheken over bewust medicijngebruik en betere beslissingen op basis van metingen.”
Covid-19
Rioolwatermetingen geven ook een betrouwbaar beeld van het verloop van Covid-19, blijkt ook uit deze pilot. Heike Schmitt van het RIVM: “We denken dat meten op wijkniveau heel interessant is voor het vinden van corona-hotspots. In wijken met verlaagde coronatestbereidheid of -brandhaarden kunnen gemeenten met deze data gericht actie ondernemen. En door het monitoren van rioolwater kunnen we gezondheidsklachten op bepaalde locaties vroegtijdig opsporen en gericht alternatieven voorstellen die ook pijn verzachten of klachten verminderen maar minder schadelijk zijn. Bovendien kunnen mensen meteen zien of zijzelf, hun naasten of de professionals iets kunnen doen om waterkwaliteit te verbeteren. We hopen dan ook van harte dat deze pilot vervolg krijgt.”
Gedragsverandering
Jim van den Beuken van Vital Zone Instituut benadrukt dat het ook zeker de bedoeling is om op andere locaties in Nederland metingen en duiding te organiseren. “Rioolwater blijkt een graadmeter voor gezondheid. Je kunt rioolwaterdata bijvoorbeeld gebruiken in gemeenten om te kijken of campagnes gericht op bijvoorbeeld roken, overgewicht of vaccineren effect hebben. Daarnaast brengt het in beeld hoe mensen omgaan met pijn, zoals uit deze pilot is gebleken. Dan kun je heel gericht gaan inspelen op gedragsverandering en een gezonde, duurzame omgeving.”
Partijen willen dit jaar graag op 3 locaties of wijken samen met gemeenten of ziekenhuis een vervolg geven aan deze pilot. Geïnteresseerde gemeenten, zorginstellingen of waterschappen zijn van harte welkom om hierover contact op te nemen met info@vitalzone.eu
