Politie en gemeente Rotterdam slaan de handen ineen met scholen in Rotterdam-Charlois om jongeren te behoeden voor een leven als uithaler, met een virtueel en nieuw project . In een lesprogramma met daarin een VR-ervaring maken jongeren zelf keuzes en worden zij geconfronteerd met de consequenties daarvan. Door op deze nieuwe manier in te laten zien dat een carrière in de drugscriminaliteit, en meer specifiek als uithaler, niet loont, hopen politie en gemeente dat jongeren de belofte van ‘snel geld verdienen’ kunnen herkennen voor wat het is: een leven vol gevaren voor jezelf en je naasten.
Het VR-brillen project ‘CoCo’ (Cocaïne Collectors) draait momenteel als pilot op het Schreuder-college en het Zuidrand-college. Deze pilot kon beginnen nadat er eerst een aantal testlessen zijn gegeven op het Scheepvaart en Transport-College. Het project is een samenwerking tussen gemeente Rotterdam, politie, stichting Jongerenwerk Op Zuid, Bureau Sketch, Nationaal Programma Rotterdam Zuid, stichting Citysteward en de scholen waar de les gegeven wordt.
“Je ziet dat iedereen alles op alles wil zetten om onze Rotterdamse jongeren te weerhouden van een leven in de criminaliteit”, vertelt Faye van der Plas-de Haan, projectleider Uithalersproblematiek bij de gemeente Rotterdam. “Met een goede analyse na de pilot kunnen we dit lesprogramma ook aanbieden op andere scholen in Rotterdam die met dit probleem te maken hebben.”
Jouw keuze doet ertoe
In de VR-experience verplaats je je in de schoenen van een jongen die op een pleintje staat met wat vrienden. Dan komen een paar jongens naar je toe die flink wat geld laten zien en lacherig doen over het gemak waarmee ze dat verdiend hebben. Ze vragen jou ook of je snel geld wil verdienen. Afhankelijk van de keuzes die je maakt word je in contact gebracht met een gevaarlijke ronselaar, ingezet als uithaler in de haven, met een vuurwapen bedreigd, voor een volgende klus ingezet en/of aangehouden.
Problematiek als aanleiding
“We zien de problematiek dagelijks in onze wijken,” aldus Reinier de Groen, Jeugdagent in Charlois. “Jongeren worden geronseld en zeggen ‘ja’ tegen het snelle geld, maar komen vervolgens in aanraking met ons – de politie – of ze komen in een circuit van gevaar en over je schouder kijken, met regelmatig verschrikkelijke gevolgen voor zichzelf of familie.”
De cijfers liegen er ook niet om. Van uithalers die zijn aangehouden, komen de afgelopen jaren tientallen uit Rotterdam-Charlois. “De leeftijden variëren enorm, maar de jongste uithalers worden wel steeds jonger. Dit jaar werd er nog een 14-jarige jongen aangehouden in de haven”, bevestigt Thomas Schippers, Wijkagent in Charlois. De twee agenten zochten naar een manier om jongeren te behoeden om die stap in het criminele circuit te maken. In samenwerking met gemeente Rotterdam ontstond het VR-brillenproject, waar steeds meer partners een rol in kregen.
De haven en de stad
Uithalers vormen niet alleen een groot probleem in de haven, maar ook in de wijken van Rotterdam. De jongeren lopen namelijk niet rond in de haven. Ze moeten in woonwijken, bij scholen en via social media geronseld worden. Lukt het uithalen een keer niet? Dan heeft dat gevolgen. Jeugdagent Reinier: “En die gevolgen zijn er niet alleen voor de uithaler en zijn familie, maar ook voor de hele omgeving. Denk aan explosies en schietpartijen. In de nacht, maar ook op klaarlichte dag. Dat is onder andere het resultaat van iets wat zo ‘onschuldig’ lijkt als het uithalen van drugs. Schietpartijen en explosies vinden vaak een oorzaak in de wereld van drugssmokkel. We moeten daar niet voor wegduiken, maar het proces zo vroeg mogelijk, en op zo veel mogelijk fronten, proberen te verstoren.”
Inhoud lesprogramma
Het lesprogramma duurt drie uur en wordt gegeven door politie, JOZ en een rolmodel. Eerst wordt de spanning gebroken door een aantal spellen te doen aan de hand van stellingen. Vervolgens wordt de VR-bril opgezet en doorleeft iedereen de scènes, waarbij de uitkomst afhankelijk is van de keuzes die ze maken. Dan wordt er uitgebreid nabesproken, zodat iedereen de ruimte krijgt ervaringen en gevoelens te delen. Na een rollenspel sluit het programma af met het verhaal van een rolmodel.
Evalueren en borgen
Het lesprogramma wordt geanalyseerd en verbeterd, om uiteindelijk een geborgde plek te krijgen op veel meer scholen dan alleen de pilot-scholen. Faye (gemeente): “We doen dit niet omdat het een nieuwe en leuke technologie is die we een keer willen gebruiken. We doen dit omdat we geloven dat het kan helpen om jongeren vroegtijdig in een veilige omgeving te spiegelen aan de realiteit van één keer ‘ja’ zeggen.” Studenten Integrale Veiligheidskunde van diverse scholen worden daarom ingezet om verder onderzoek te doen naar de pilot. Doel van dit onderzoek is inzage krijgen in werkzame mechanismen van de pilot ten behoeve van een eventuele doorontwikkeling/borging, Hierbij kijken zij voornamelijk naar de ervaring van de leerlingen en wat wel/niet lijkt te werken.
Wat zijn uithalers?
Uithalers zijn personen die op verschillende manieren, vaak in opdracht van een (criminele) organisatie, toegang proberen te krijgen tot terreinen van containerterminals om verdovende middelen, vaak cocaïne, uit zeecontainers die naar Nederland zijn verscheept te halen en buiten het terminalterrein te brengen.
