Haaren -Ter gelegenheid van de presentatie van het nieuwe boek ‘Een oord van bang wachten – Kamp Haaren 1941-1944’ van dr. Peter Bak, organiseert Gedenkplaats Haaren (onderdeel van ‘Stichting Vriendenkring Haaren 1940-1945’) dit symposium.
Deelnemende organisaties
Het symposium wordt door meerdere instellingen georganiseerd. Dit zijn:
- Stichting ZHC, de leerstoel Cultuur in Brabant aan Tilburg University
- Erfgoed Brabant
- Brabants Historisch Informatie Centrum
- Historische Vereniging Brabant
- Nationaal Monument Kamp Vught
- Nationaal Monument Kamp Amersfoort
- Crossroads Brabant 1940│1945
Nieuwe perspectieven
De subtitel ‘Nieuwe perspectieven Nazi-gevangenissen en Polizeilager in Nederland’ geeft aan waar dit symposium over gaat. In de afgelopen jaren immers heeft onderzoek nieuwe inzichten opgeleverd in de geschiedenis van de vier voornaamste plaatsen in Nederland waar de Duitse bezetter gijzelaars, gevangenen en ‘strafgevallen’ detineerde:
- Oranjehotel (ofwel de Polizeigefängnis) in Scheveningen
- Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort
- Gijzelaarskamp en later Polizeigefängnis Haaren
- Konzentrationslager Herzogenbusch in Vught
Genuanceerd beeld
Dit onderzoek heeft vooral een meer genuanceerd beeld opgeleverd van de verhoudingen tussen gevangenen en gevangenis- en kampbewakers. Door het belichten van hun rol, de veelal beperkte handelingsvrijheid, de organisatorische context, maar ook de wijdere omgeving van deze vier gevangenissen en kampen is de complexiteit – en vaak ook perversiteit – aan het licht gekomen van het handelen van slachtoffers, daders, helpers en omstanders.
Complexe geschiedenis
De gijzelaars hadden relatief veel bewegingsvrijheid, maar zaten wél achter prikkeldraad; de gevangenen zaten achter slot en grendel. Deze complexe geschiedenis van Kamp Haaren wordt in het boek steeds vanuit het perspectief van de gedetineerden belicht.
Dit perspectief vanuit de gevangenen lijkt een gedeelde aanpak in alle recente studies van de vier genoemde gevangenissen c.q. kampen. In het huidige onderzoek staan de lijsten van de gedetineerden centraal: hun namen én de verhalen die er achter zitten.
Stand van zaken
Het symposium maakt de stand van zaken op. Wat heeft het onderzoek opgeleverd? Wat zijn de mogelijkheden van microhistory voor het begrijpen van gevangenschapservaringen?
Welke nieuwe toekomstperspectieven levert het onderzoek op, zowel vanuit wetenschappelijk oogpunt als met het oog op toekomstig herinneren en herdenken? Welke methodische uitdagingen en welke juridische en praktische hinderpalen gaan gepaard met de recente focus op het lot en het leven van concrete gevangenen en bewakers?
