Hendrick de Keyser Monumenten, hét nationale goede doel voor het behoud van historische huizen, heeft door een bijzondere particuliere schenking haar huizencollectie aan kunnen vullen met een tot in detail bewaard gebleven huis uit de jaren vijftig van de 20ste eeuw. Huis Van Gelderen in Enschede, ontworpen door de architect Hein Salomonson voor het gezin van textielfabrikant Van Gelderen, is het eerste pand van de monumentenorganisatie Hendrick de Keyser in Twente.
Modern en informeel wonen in de jaren vijftig
De architect Hein Salomonson (1910-1994) is bekend geworden als ontwerper van mooi gedetailleerde vrijstaande woonhuizen en interieurs in de jaren vijftig en zestig. In zijn leertijd in Den Haag, Wenen en Parijs bij Josef Hoffmann en Le Corbusier werd hij gegrepen door de experimentele architectuur van het Nieuwe Bouwen. Salomonson was na de oorlog redacteur van het tijdschrift Goed Wonen en een van de architecten die mede vorm gaf aan het moderne, informele wonen in Nederland.
Zijn ontwerpen behoren tot het beste uit deze periode en zijn zeer kenmerkend voor de naoorlogse moderne villabouw in Nederland. Zijn werk was kennelijk van zo’n goede kwaliteit dat de familie alleen de keuken een keer heeft vervangen maar verder meer dan zestig jaar comfortabel heeft gewoond in dit gezinshuis, waar door de kinderen werd gerolschaatst in de gangen.
Een grote variatie aan vormen en materiaal
Het comfortabele huis, voor het jonge opgroeiende gezin van Henk van Gelderen en Beryl Menko, werd gebouwd in 1956-1957. Henk, actief in het verzet en directeur van Stoomweverij De Nijverheid, was een vriend van Salomonson en hielp hem tijdens diens onderduiktijd. Kenmerkend voor het ontwerp is het denken vanuit de plattegrond, de geschakelde, blokachtige opbouw van het huis, de zorgvuldige routing, de open relatie met de omgeving en de afwerking van het interieur met een enorme variatie aan materialen.
Dag en nacht
Het huis is verdeeld in een dag- (wonen) en nacht- (slapen) gedeelte. Een hal-patio vormt het verbindende element. De woonkamer heeft grote glaspuien naar de tuin en bestaat uit een zit- en eetgedeelte. Door een leren scherm, aan één zijde wit aan de andere zijde blauw, kunnen de ruimten van elkaar worden gescheiden. Overal in huis zijn de vensters doordacht geplaatst met interessante zichtassen. Ook zijn er veel bijzondere door de architect ontworpen interieurdetails. De tuin om het huis, met een groot gazon, borders met vaste planten en een rozentuin werd aangelegd in 1957 naar ontwerp van de bekende tuinarchitect Mien Ruys met wie Salomonson vaker samenwerkte.
Collectie Hendrick de Keyser bijzonder gebouwd erfgoed
Beryl van Gelderen en de vijf kinderen hebben het grotendeels onaangetaste familiehuis met alle originele details, sanitair en meer dan 100 bouwtekeningen aan Hendrick de Keyser geschonken om het huis en tuin voor de toekomst te beschermen. Het huis zal worden gerestaureerd met aandacht voor duurzaamheid en veel oog voor de bijzondere details. Na restauratie wordt het huis verhuurd; het zal op afspraak ook met enige regelmaat te bezichtigen zijn. Eenmaal verworven panden blijven altijd in bezit van Hendrick de Keyser Monumenten.
