Sinds 2010 bewaart Stadsmuseum Rhenen een brief uit 1795 van een onbekende Britse soldaat. Hij verzond deze toen hij in Rhenen was gelegerd tijdens de Eerste Coalitieoorlog (1792-1797). De soldaat vreesde voor zijn leven. De Fransen leken de strijd te winnen van Holland, ook al werd dat gesteund door het Engelse leger.
Onbekende schrijver
Lang was niet bekend wat de identiteit was van de briefschrijver. Maar Margot Kikkert uit Rhenen heeft onlangs ontdekt dat het Robert Manners (1758-1823) is: kolonel in de Scots 3rd Regiment of Foot Guards, landeigenaar, later parlementslid en generaal. Kikkert heeft de identiteit kunnen achterhalen via de adressering.
‘Elgin Marbles’
Ook is duidelijk geworden aan wie de brief van 7 januari 1795 was gericht. Aan Mary Nisbet, het 17- jarige nichtje van de schrijver. Zij zou later beroemd worden als de Schotse gravin van Elgin.
In 1801 raakte zij betrokken bij de acties van haar man, de diplomaat Thomas Bruce en 7e graaf van Elgin. Bruce werd ambassadeur in het Ottomaanse Rijk en liet kunstschatten van het Parthenon en de Akropolis uit Athene verwijderen en naar Engeland verschepen. Deze zogenaamde ‘Elgin Marbles’ zijn sinds 1816 in het British Museum in Londen te zien, en daar is tot op heden controverse over. Griekenland wil de 2500 jaar oude kunstschatten terug.
Aangekocht door Henk Deys
In Rhenen verbleven in 1795 honderden Engelse militairen, die zich met andere coalitietroepen moesten terugtrekken. De Fransen rukten steeds verder op. Het ooit zo imposante Zomerpaleis van Frederik van de Palts en Elizabeth Stuart fungeerde als hospitaal voor de Engelsen. Er was daar tekort aan alles. Boos over het verlies en bang dat hij de strijd niet zou overleven, geeft kolonel Manners in zijn brief een beeld van de penibele situatie in Rhenen.
Henk Deys – de op 21 februari 2023 overleden Rhenen-kenner bij uitstek – had in 1990 onderzoek gedaan naar de Eerste Coalitieoorlog in Rhenen. Toen tijdens zijn verblijf in Londen de brief vande schrijver opdook, kocht hij deze aan. Margot Kikkert, lid van de Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen en omstreken (HVOR), heeft Deys’ onderzoek recent voortgezet. En met resultaat!
De print van de brief is te zien in de zaal Strijd van Stadsmuseum Rhenen.
