Woensdag 7 september behandelt de algemene vergadering van waterschap Scheldestromen de kredietaanvraag voor het project dijkversterking Hansweert. Er wordt gevraagd om een bedrag van € 149.350.961,– beschikbaar te stellen voor het versterken van de dijk bij Hansweert over een lengte van 5,2 kilometer. Met de eerder beschikbaar gestelde € 9.800.000,– is er € 159.150.361,– beschikbaar voor de uitvoering van het project. De kredietaanvraag vormt het sluitstuk van de voorbereidingen van de dijkversterking, die in 2017 begonnen.
Kredietaanvraag
De kredietaanvraag is de stap die volgt op het toekennen van de subsidie voor de dijkversterking door het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). De subsidieaanvraag werd begin juli 2022 ingediend en is gehonoreerd met een hoge subsidiebeschikking door het HWBP. Dit geeft kracht en vertrouwen voor de uitvoering van het project.
De afgelopen jaren zijn de manier waarop de dijkversterking wordt uitgevoerd, de daarmee samenhangende werkzaamheden en de kosten daarvan nauwkeurig in beeld gebracht door het waterschap. Het HWBP onderkent dit door het toekennen van de benodigde subsidie. Na goedkeuring van de kredietaanvraag door de algemene vergadering kan het project daadwerkelijk gerealiseerd worden. Naar verwachting wordt hiermee dit najaar nog gestart. Eind 2026, uiterlijk begin 2027 is Hansweert en het achterliggende gebied weer beschermd tegen hoogwater volgens de nieuwe waterveiligheidsnormering.
Prijsstijgingen
De afgelopen periode is Nederland op alle terreinen geconfronteerd met hoge prijsstijgingen. In de aanpak van de dijkversterking en ook de subsidieaanvraag is hiermee rekening gehouden. De risico’s van prijsstijgingen op bepaalde onderdelen van het project worden beheerst door afspraken met het HWBP dat deze tegen werkelijke kosten op basis van nacalculatie verrekend mogen worden.
Financiering van het project
Veiligheid tegen overstromingen is van nationaal belang. Daarom is het Deltafonds opgericht waaruit dijkversterkingsprojecten gefinancierd worden. Dit fonds wordt gevuld door het Rijk en alle Nederlandse waterschappen. Op dit moment worden er veel plaatsen langs de Noordzeekust, Waddenzee en de grote rivieren dijkversterkingsprojecten uitgevoerd. Als gevolg van de prijsstijgingen in de afgelopen periode is het jaarlijkse budget uit het Deltafonds ontoereikend om alle toegekende en geplande subsidies op tijd aan de waterschappen uit te betalen. Voor de dijkversterking Hansweert heeft dit tot gevolg dat een groot deel van de toegekende subsidie (€ 52 miljoen) door waterschap Scheldestromen voorgefinancierd moet worden en mogelijk pas in 2036 volledig is ontvangen. Dit leidt tot extra, onvoorziene rentekosten die niet subsidiabel zijn.
Waterveiligheid en klimaatadaptie
Waterveiligheid en klimaatadaptatie vragen om een robuuste en toekomstbestendige aanpak. Het dagelijks bestuur van Scheldestromen is van mening dat het Rijk hierin meer verantwoordelijkheid moet nemen en de extra lasten van voorfinanciering niet volledig voor rekening van de waterschappen mogen komen, die dit moeten omslaan over hun burgers. De wet schrijft voor dat alle waterkeringen in 2050 aan de nieuwste veiligheidsnorm moeten voldoen. In deze norm is rekening gehouden met klimaatverandering en zeespiegelstijging. Dit legt een grote druk op het Deltafonds, zeker met het huidige hoge inflatieniveau.
Extra lasten
Deze extra lasten en tussentijdse bijstellingen van projectkosten wegens prijsstijgingen kunnen niet door de waterschappen alleen gedragen worden. Waterschap Scheldestromen is medefinancier en uitvoerder van de wettelijk vastgelegde waterveiligheidsopgave vanuit hun wettelijke waterveiligheidstaak en gebiedskennis, maar kan deze extra lasten niet dragen. Met name in Zeeland, met veel dijken en dus een grote waterveiligheidsopgave in combinatie met weinig inwoners is dit probleem extra nijpend. Dit vraagt om het nemen van verantwoordelijkheid door de Rijksoverheid, gezien het nationale belang van waterveiligheid.
Waterschap Scheldestromen
De komende periode zal waterschap Scheldestromen hier op diverse bestuurlijke niveaus aandacht voor vragen, zodat het waterschap bij toekomstige dijkversterkingsprojecten niet meer geconfronteerd wordt met extra voorfinancieringskosten. Voor de korte termijn zet het waterschap in op het zo beperkt mogelijk houden van de periode van voorfinanciering voor het project Hansweert.
Dijkversterking Hansweert
De dijk bij Hansweert voldoet niet meer aan de nieuwste veiligheidsnormen. De dijk is niet acuut onveilig, maar om in de toekomst de veiligheid tegen overstromingen te kunnen garanderen, moet de dijk over een lengte van 5,2 kilometer worden versterkt. De voorbereidingen voor dit project startten in 2017. De afgelopen vijf jaar is de manier waarop de dijkversterking moet plaatsvinden nauwkeurig in beeld gebracht, alsmede de bijbehorende kosten. Daarnaast zijn de benodigde vergunningen aangevraagd en verkregen.
De dijkversterking Hansweert is het eerste project in Nederland dat volgens de nieuwste veiligheidsnorm wordt uitgevoerd. Daarnaast geldt vanwege de specifieke ligging van de kern Hansweert de hoogste veiligheidsnormering. Tevens wordt de dijkversterking op een duurzame wijze uitgevoerd.
Herbruikbare grondstoffen
Er worden zoveel mogelijk herbruikbare grondstoffen toegepast, transportafstanden van en naar het werk worden zo kort mogelijk gehouden en er worden zoveel mogelijk materialen die bij de dijkversterking vrijkomen hergebruikt. De milieubelasting wordt hierdoor met circa 50% verminderd. Daarnaast is het de ambitie om tijdens de aanlegfase het vrijkomen van CO2 op de bouwplaats zoveel mogelijk te beperken.
Om dit mogelijk te maken wordt tijdens de uitvoering elektrisch materieel ingezet. Het project dijkversterking Hansweert wordt gesubsidieerd door het Hoogwaterbeschermingsprogramma. In dit programma werken Rijk en de waterschappen intensief samen om Nederland te beschermen tegen overstromingen. In totaal gaat in Nederland de komende jaren zo’n 1.500 kilometer aan dijken op de schop.
