Defensie-eiland Woerden: van gesloten terrein tot open boek. Defensie-eiland is in de afgelopen 25 jaar getransformeerd van afgesloten militair werkterrein naar levendige woonwijk vol bijzondere architectuur en historische verwijzingen. Stadsmuseum Woerden neemt bezoekers mee in de metamorfose van deze plek met de tentoonstelling ‘Defensie-eiland Woerden – van Werkplaats naar Woonwijk’, te zien van 17 april t/m 5 oktober 2025.
Met unieke objecten, persoonlijke verhalen en interactieve elementen ontdekken bezoekers hoe het eiland zich ontwikkelt van een industriële werkplaats naar een modern wooneiland. Een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in stadsontwikkeling, militaire geschiedenis en de verborgen verhalen van Woerden.
Defensie-eiland Woerden: van militair terrein naar bruisende woonwijk
Water en militaire activiteit zijn rode draden in de geschiedenis van Woerden. Ze komen samen op het Defensie-eiland, dat decennialang verboden terrein was voor buitenstaanders. Hier werden uniformen en uitrustingen van militairen gewassen, gecontroleerd en gerepareerd – een vorm van recycling avant la lettre.
Rond 2000 verlaat Defensie het terrein en wordt het eiland tijdelijk een creatieve broedplaats. Woerdenaren dromen samen over de toekomst van deze bijzondere plek en organiseren vele tijdelijke creatieve en culturele projecten. Vervolgens werken gemeente, ontwikkelaars en architecten aan de herbestemming: het voormalige militaire terrein naast het eeuwenoude kasteel wordt omgevormd tot een moderne woonwijk, waar historische elementen en nieuwe architectuur hand in hand gaan.
Waar het eiland ooit verboden gebied was voor buitenstaanders, is het nu een levendige hoofdroute van het station naar de stad Het is een plek geworden waar inwoners en bezoekers met plezier een rondje lopen en genieten van het prachtige uitzicht.
De tentoonstelling brengt de verhalen tot leven met foto’s, objecten en ooggetuigenverslagen. Bezoekers ervaren hoe de geschiedenis nog steeds voelbaar is op het huidige wooneiland.
Gemaakt met én voor de stad
De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met tientallen Woerdenaren. Het museum spreekt in de voorbereiding met oud-werknemers, bewoners, betrokken ambtenaren en creatieve pioniers van het eiland. Hun verhalen vormen het hart van de presentatie. Door deze herinneringen te verzamelen en te verbeelden, geeft het museum samen met de stad de geschiedenis van het eiland een nieuw podium.
Eyecatchers: LEGO, Stoomfluit en 3D-maquette
Speciaal voor de tentoonstelling heeft Sjors van Klink van Lunabricks een indrukwekkende LEGO-maquette gebouwd. Met duizenden steentjes heeft hij het oude Defensie-eiland tot in detail nagebouwd. Deze maquette is te bewonderen in de hal van het museum.
Woerdenaren kunnen niet over het Defensie-eiland praten zonder de stoomfluit te benoemen. Dit kenmerkende geluid bepaalt jarenlang het dagritme van de stad. Om dit erfgoed te eren, heeft musicus Harm van Sleen een speciaal muziekstuk gecomponeerd, de Stoomfluitserenade, die tijdens de tentoonstelling te beluisteren is. De partituur is bovendien beschikbaar voor iedereen die het zelf wil uitvoeren.
Daarnaast tonen we een 3D-geprinte maquette van de huidige woonwijk, waarin bezoekers allerlei verrassende ‘weetjes’ over het eiland kunnen ontdekken. Hoe is het militaire verleden nog steeds zichtbaar in de hedendaagse architectuur? Wat zijn de bijzondere details waar je normaal overheen kijkt? Deze maquette laat op een unieke manier zien hoe verleden en heden samenkomen op deze bijzondere plek.
Samenwerking met scholen: leerlingen bouwen mee aan de tentoonstelling
Jongeren uit Woerden dragen actief bij aan de tentoonstelling. Basisschoolleerlingen van De Schakel en de Wilhelminaschool leren over het Defensie-eiland en werken aan specifieke tentoonstellingsonderdelen.
Ook middelbare scholieren zetten hun creativiteit in: CKV-leerlingen van het Minkema College verbeelden Defensie-eiland-verhalen in kunstwerken, gemaakt van fruitkistjes. Uit 35 kunstwerken zijn er 7 geselecteerd voor de tentoonstelling. De overige kistjes worden op andere locaties in Woerden tentoongesteld.