Provincie Zeeland en waterschap Scheldestromen slaan de handen ineen op het thema zoet water. De twee overheden voeren samen een proef uit met een zogenaamde zoete stuw. In Grenspark Groot Saeftinghe onderzoeken ze of het scheiden van water door een dubbele stuw zorgt voor meer zoet water in de sloot. Op deze schaal uniek in Nederland. De proef heeft een looptijd van drie jaar.
Zoet water is schaars. Daar moet zuinig mee worden omgegaan. In de polders langs de Westerschelde is het grond- en oppervlaktewater vaak brak. Voor zoet water zijn landeigenaren en boeren afhankelijk van regen, maar door klimaatverandering worden de perioden zonder neerslag steeds langer. Daarom is het van belang om te onderzoeken welke maatregelen de beschikbaarheid van zoet water kunnen vergroten.
Zoet/zout scheidende stuw
Provincie Zeeland en waterschap Scheldestromen plaatsen op vier locaties in het grenspark de zoete stuwen. Hiervoor hebben beide partijen een samenwerkingsovereenkomst getekend en is een opdracht aan een aannemer verstrekt. “Dit project markeert de start van een innovatieve aanpak om zoet water beter vast te houden in het watersysteem. Door deze techniek nu in de praktijk te testen, krijgen we waardevolle inzichten die kunnen bijdragen aan een toekomstbestendig waterbeheer in onze provincie”, aldus Wim van Gorsel, dagelijks bestuurder van waterschap Scheldestromen.
- De werking van een normale stuw. Zoet water stroomt er over en wordt afgevoerd.
- De werking van een zoete stuw. Zoet water wordt tegengehouden en het zoutere water wordt afgevoerd.
“Deze techniek is in modelstudies en met testopstellingen bewezen. Alleen is het nog niet eerder in Nederland op deze grote schaal in een polder getest.” Gedeputeerde Arno Vael vult aan: “In Grenspark Groot Saeftinghe hebben we de ruimte en zijn de omstandigheden perfect om deze proef uit te voeren. Er is ook draagvlak; vanuit de streek kwam zelfs de oproep en wens. We zijn niet voor niks een ‘openluchtlaboratorium’.”
Hoe werkt het?
Het water in de sloten in Oost-Zeeuws-Vlaanderen bestaan uit verschillende lagen. Zout water is zwaarder dan zoet water. Daarom is de bovenste laag van het water zoeter en de onderste laag zout(er). Staat er teveel water in de sloot? Bij een normale stuw loopt de bovenlaag van water over de stuw om afgevoerd te worden. En dat zoetere water is juist waardevol. In de proef wordt een tweede versie voor de normale stuw geplaatst.
Deel één van de stuw (onderlaat) houdt het zoete water vast en zorgt ervoor dat het onderste (en zoutere) deel van het water eerst wordt afgevoerd. Het tweede deel van de stuw houdt het water in het bovenstroomse gebied op peil. Zo blijft er dus meer zoet water in het gebied beschikbaar.
Uniek
In totaal komen in het gebied vier zoete stuwen. Deze locaties zijn zorgvuldig gekozen en vergelijkbaar met situaties in de rest van Zeeland. In een periode van drie jaar meten waterschap en Provincie of de zoete stuwen zorgen voor meer zoet water. “Natuurlijk kijken we ook naar het effect achter de stuwen: neemt daar de verzilting toe omdat we het zoetere water in dit gebied wordt vastgehouden?”, zegt Van Gorsel geruststellend. Gedeputeerde Vael vult aan: “De manier waarop we meten is zeker ook vernieuwend te noemen.
Dit doen we met de zelfontwikkelde multiflexmeter waarbij volledig digitale sensortechnieken worden toegepast. Hierdoor kunnen we een nauwkeurige analyse doen.” Van de proef wordt een evaluatierapport opgeleverd omdat de opgedane kennis niet alleen waardevol is voor Zeeland, maar ook voor andere kustprovincies in Nederland. Als uit de proef blijkt dat de stuwen zorgen voor meer zoet water in de sloot, kunnen dergelijke stuwen ook op andere plekken (in Zeeland) worden toegepast.
Koplopersmaatregel
De proef is een zogenaamde koplopersmaatregel. Deze maatregelen dragen bij aan het halen van de doelen voor landbouw, natuur, stikstof, water en klimaat. In de proef gaat het niet alleen om (zoet)waterbeheer, maar wordt ook gekeken hoe de bodem(vruchtbaarheid), biodiversiteit en het landschap kunnen profiteren in combinatie met (kosten)efficiënter boeren.